پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در سراسر کتاب‏‌ها و عقاید اکنکار، شخصیتی وجود دارد که اکنکار مدعی است او همان خدای بقیۀ ادیان و آیین‌هاست. با نگرش به برخی از ویژگی‏‌هایی که اکنکار برای این شخصیت می‌شمارد می‏‌توان او را بازسازی شخصیت شیطان دانست. در برخی نوشته‌ها و باورها، اکنکار «کَل نیرانجان» را خیانت‌­پیشه‌­ای می‌داند که آرزو دارد در مقام خدایی پرستش شود.[1] «کَل نیرانجان» همان قدرت کاذبی است که نماد تمام اتفاقات منفی است. اکنکار در این مقام، او را اهریمنی می‌داند که در صدد بازداشتن روح از تعالی و ترقی است. بنا به عبارتِ کتاب مقدس ادعایی، او «شیطان جهان‏‌های روانی است».[2]
طبق عقیدۀ اکیست‏‌ها «کَل نیرانجان» برای اعمال شیطانی خود از نفسانیّات پنج‏‌گانۀ انسانی سود می‏‌جوید و بشر را از رسیدن به مقام تعالی باز می‌­دارد.[3] او مسئول تمام آرزوهای پلید است و باعث می‌شود مرگ در دل انسان‌‏ها رخنه کند. کَل نیرانجان انسان‌‏ها را در اندوه، پریشانی، نکبت و تهی‌­دستی غوطه‏‌ور می‌کند. اوست که انسان‌‏ها  را به خودکشی و خودانهدامی و بدبختی و بی­‌علاقگی و نارضایتی و تفرقه می‌­کشاند. خشم، حرص، وابستگی و خودستایی، گرایش به الکل و افیون و مواد مخدر، زودرنجی، عیب جویی و ... همه از آثار کَل نیرانجان هستند.[4]
از این دست گفته‌ها دربارۀ کَل نیرانجان فراوان است. هر انسانی با مراجعه به این گفته‌ها درمی‌یابد که کل نیرانجان شخصیتی است که علیه خدا شوریده و خود را در جهت مخالفت با روح الهی وقف کرده است. اما همین کَل نیرانجان در اکنکار چهرۀ متناقض دیگری نیز دارد. واژه‌­نامۀ اکنکار درباره او می‌‏نویسد: «کَل نیرانجان: مظهر تجلّی منفی خدا، قدرتی که به جریان می­‌افتد تا جهان‌‏های مادون را نگه‌‏داری نماید. جهانی که ارتعاشاتش حالات خشن مادّه را نشان می‌دهد.[5] پال توئیچل در جای دیگر دربارۀ او می‌گوید: «تمام این جهان‏‌ها، برهماندا، آندا و پیندا، تحت حاکمیت نیروی کل یا نیروی منفی قرار دارند. حکم‌ران این جهان‌‏ها کَل نیرانجان است. او جهان فیزیکی را آفریده و مرگ و زندگی، خلقت و نابودی در ید قدرت او است. گرچه او قادر به انجام هر کاری است که مایل باشد، وظیفه‌اش از بالا به او دیکته می‌شود... او اغلب از سوی بسیاری از گروه‌‏های مذهبی، بالاترین مرتبۀ خدایی تلقی می‌شود.[6]
در این جملات «کَل نیرانجان» از مقام اهریمنی به مقام خالقیت و حتی ربوبیت تغییر موضع داده است؛ به‏‌گونه‌ای که بسیاری از ادیان، او را خدای متعال دانسته‌­اند. البته «پال» به مناسبت دیگری «کَل نیرانجان» را خدای تمام ادیان دانسته است و ادعا می‌کند او همان یهوۀ یهودی‌ها و خدای مسیحیان و برهم دانتیست‌ها است.[7] در مواضع دیگری مقام کَل نیرانجان مقام ابزار الهی بودن است و او به‌‏عنوان ابزاری جهت آزمودن و تعالی چلاها شمرده شده است. به هرحال او یکی دیگر از مظاهر و تجلّیات خداوند اکنکار است که یا شیطان است، یا خالق و یا همکار خداوند![8]

پی‌نوشت:

[1]. شریعت کی سوگماد، توئیچل، بی‏تا، ترجمه هوشنگ اهرپور، بی‏جا، ج 1، ص 28.
[2]. همان، ج1، ص 82.
[3]. همان، ج1، ص 193.
[4]. همان، ج1، ص 235-237.
[5]. نامه‏‌هایی به گیل، توئیچل، ‌ترجمه مینو ارژنگ، ج دوم، تهران، محسن، 1380، ص 129.
[6]. اکنکار کلید جهان‏‌های اسرار، ترجمه هوشنگ اهرپور، چ دوم، تهران، نگارستان کتاب، 1382، ص 325.
[7]. همان، ص 334.
[8]. سودای دین داری، عبدالحسین مشکانی سبزواری، نشر صهبای یقین، قم، ص 204.