پایگاه جامع فرق ادیان و مذاهب_عمر مبارک امام رضا (علیه السلام) به چهل و هفت سال رسیده بود و عقربه تاریخ، سال ۱۹۵ هجری را نشانه می‌رفت ولی هنوز امام نهم متولد نشده بود. مسئله جانشینی امام رضا (علیه السلام) اصحاب و شیعیان حضرت (علیه السلام) را متأثر کرده بود. این اندوه زمانی به فزونی رفت که فرقه واقفیّه که بنا به دلائل مادی و تصرف سهم امام و عدم بازگرداندن آن به حضرت رضا (علیه السلام)، قائل به غیبت امام کاظم (علیه السلام) شده بودند و در تبلیغات خویش عدم داشتن فرزند پسر از سوی امام رضا (علیه السلام) را دلیل بر ادعای موهم خود می‌دانستند ... تا جایی که یکی از همین افراد در نامه‌ای خطاب به حضرت نوشت: تو چگونه امام هستی در حالی که فرزندی نداری! حضرت در پاسخ فرمودند: تو از کجا می‌دانی که فرزندی ندارم، به خدا سوگند روز‌ها و شب‌ها سپری نمی‌شود مگر اینکه خداوند فرزند پسری را به من عنایت فرماید که حق و باطل را از هم جدا سازد. [۱] 
هم‌چنین یکی از یاران به حضرت عرض می‌کند: امام پس از تو کیست؟ آن حضرت فرمودند: فرزندم، سپس گفت: آیا کسی که فرزند ندارد چگونه جرأت آن را دارد که بگوید فرزندم؟ راوی همین حدیث گوید: چند روز سپری نشده بود که امام جواد (علیه السلام) به دنیا آمد. [۲] 
هم‌چنین ابن‌قیام واسطی جزو فرقه واقفیّه که امامت حضرت رضا (علیه السلام) را قبول نداشت، نزد آن حضرت آمد و به قصد عیب‌جویی حضرت گفت: آیا می‌شود که دو امام در یک مقطع زمانی با هم باشند؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: نه مگر آنکه یکی از دو صامت (خاموش) باشد. ابن‌قیام گفت: پس چطور برای تو صامت نیست؟ امام فرمود: چرا، به خدا سوگند خداوند برای من (فرزندی) قرار می‌دهد که حق و حق‌خواهان را استواری می‌بخشد و باطل و باطل‌خواهان را نیست و نابود می‌کند. [۳] 
تولد امام جواد (علیه السلام) 
تولد مبارک امام جواد (علیه السلام) نه تنها پایان بخش دلهره‌های شیعیان و افشای نیت فرصت‌طلبان و سودجویانی چون فرقه واقفیّه بود، بلکه آغاز فصل نوینی از تاریخ ائمه اطهار است. راویان و تاریخ‌نگاران شیعه اقوالی را درباره تاریخ تولد حضرت ذکر کرده‌اند: 
۱- شیخ کلینی در اصول کافی، شیخ مفید در ارشاد، رمضان ۱۹۵هجری. ابن شهرآشوب در مناقب و قتال روضة الواعظین اربلی در کشف الغمة روز ولادت را ۱۹رمضان ۱۹۵هجری ذکر کرده‌اند. 
۲- به قولی ۱۵ رمضان ۱۹۵ هجری. 
۳- شیخ طوسی از احمد بن محمد عیاش در انوار البهیه ۱۰ رجب ۱۹۵ هجری را روز ولادت حضرت دانسته است. الکافی ج۱ ص۴۹۲، موسوعة الامام الجواد ج۱ ص۷ و ۸، المناقب لابن شهرآشوب ج۴ ص۳۷۹، کشف الغمة ج۲ ص۳۴۳ و ۳۴۵ و ۳۶۲، بحارالانوار ج۵۰ ص۱۱، مسارالشیعة ص ۴۳، مصباح المتهجد ص۸۰۵، الانوار البهیه ص۲۴۹.
برخی تولد حضرت را در شب جمعه و برخی روز جمعه ذکر کرده‌اند. در میان اقوال چهارگانه، فرازی از دعای ناحیه مقدس، قول چهارم را تأیید می‌نماید آنجا که حضرت می‌فرمایند: «اللهم انی اسئلک بالمولدین فی رجب محمد بن علی الثانی و ابنه علی بن محمد المنتخب.» 
داستان تولد امام جواد (علیه السلام) 
علامه مجلسی (ره) در جلاءالعیون می‌نویسد: ابن شهرآشوب به سند معتبر از حکیمه خاتون دختر امام موسی کاظم (علیه السلام) روایت می‌کند که: روزی برادرم حضرت رضا (علیه السلام) مرا طلبید و فرمود: ‌ای حکیمه امشب فرزند مبارک خیزران متولد می‌شود و باید تو در وقت تولد او حاضر باشی. من در خدمت آن حضرت ماندم، چون شب فرا رسید حضرت مرا با خیزران و زنان قابله به حجره آورد و چراغی نزد ما افروخت و از حجره بیرون رفت و در را بر روی ما بست. 
حکیمه خاتون می‌افزاید: خورشید امامت با به دنیا آمدنش حجره را نورانی کرد. بر آن حضرت پرده نازکی چون جامه احاطه کرده بود و نوری از حضرت ساطع می‌شد. چون نور مبین را در دامن گرفتم آن پرده حائل را از خورشید جمالش دور کردم. حضرت امام رضا (علیه السلام) به حجره آمد. پس از آنکه حضرت جواد (علیه السلام) را در جامه‌های مطهر پیچیده بودیم و حضرت رضا (علیه السلام) آن گوشواره امامت را از ما گرفت و در گهواره عزت و کرامت گذاشت و آن مهد شرف و عزت را به من سپرد و فرمود: از این گهواره جدا مشو، چون روز سوم ولادت فرا رسید، امام جواد (علیه السلام) دیده حقیقت بین خویش را به آسمان گشود و به سوی راست و چپ نظر کرد و به زبان فصیح ندا داد: «اشهد ان لا اله الاّ الله و اشهد انّ محمد رسول الله.» چون این حالت غریب را از آن نور دیده مشاهده کردم، به خدمت حضرت رضا (علیه السلام) شرفیاب شدم و آن‌چه دیده و شنیده بودم را به خدمت حضرت عرض کردم. حضرت فرمود: پس از این عجایب بسیار را بیش از آنچه مشاهده کردی، مشاهده خواهی کرد. [۴] 
القاب امام (علیه السلام) 
حضرت رضا (علیه السلام) بر اساس نسبی که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و سلم) و امیرمؤمنان علی (علیه السلام) به او رسیده بود فرزند خود را به جواد، زکی و تقی ملقب فرمودند. [۵] 
کنیه امام جواد (علیه السلام)
کنیه حضرت امام جواد (علیه السلام) ابو جعفر است که به وی ابو جعفر کافی نیز گفته می‌شود. ابوجعفر اول کنیه امام پنجم امام محمد باقر (علیه السلام) است. به طور خاص ابو علی به امام نهم گفته می‌شود. [۶] 

منابع: 
[۱] اصول کافی ج ۱ ص ۳۲۰، مدینة المعاجز ج ۷ ص ۲۷۴، اثبات الهداة ج۳ ص ۲۴ - ۳۴۲، الوافی ج ۲ ص ۳۷۵، حلیة الابرار ج ۴ ص ۶۰۴، ارشاد المفید ص ۳۱۸، کشف‌الغمةج ۲ ص ۳۵۲، اعلام الوری ج ۲ ص ۹۴، بحار الانوار ج ۵۰ ص۲۲.
[۲] اصول کافی، ج ۱ ص ۲۸۶.
[۳] اصول کافی ج ۱، ۳۲۱، مدینه المعاجز ج ۷ ص ۳۷-۲۷۵، موسوعة الامام الجواد (علیه السلام) ج ۱ ص ۱۶۴، حلیة الابرار ج ۴ ص ۶۰۶، الوافی ج ۲ ص ۱۷۶، اثبات الهداة ج ۳ ص ۲۴۷، کشف الغمة ج ۲ ص ۳۵۲، الخرائج و البرائح ج ۲ ص ۸۹۹، بحار الانوار ج۵۰. 
[۴] منتهی الامال ج۲ ص۵۷۲ و ۵۷۳، المناقب ج۴ ص۳۹۴، بحار الانوار ج۴۸ ص۳۱۶ و ج۵۰ ص۱۰، الانوار البهیة ص۲۵۰، حلیة الابرار ج۴ ص۵۲۴، الثاقب فی المناقب ص۵۰۴، مدینة المعاجز ج۷ ص۲۶۰.
[۵] بحار الانوار ج۴۸ ص۳۱۶ و ج۵۰ ص۱۰، الانوار البهیة ص۲۵۰، حلیة الابرار ج۴ ص۵۲۴
[۶] موسوعة الامام الجواد (علیه السلام) ج ۱ ص ۱۶۴، حلیه الابرار ج ۴ ص ۶۰۶.