برخی معتقدند نظربازی و شاهدبازی به معنی عشق حقیقی و آنان که نظربازی را به عشق مجازی تعبیر می‌کنند، اشتباه کرده‌اند. درحالی که اگر به ادبیات یا داستان‌های نقل شده در این رابطه، نیم نگاهی بیفکنیم معانی حقیقی گفته شده درباره این الفاظ مشخص خواهد شد.

شاهدبازی پیشینه‌ای برون دینی داشته است. اما در ایران باستان، همچنین بین اعراب تا دو قرن بعد از ظهوراسلام، خبری از این رفتار نیست. بنابر مکتوبات تاریخی، از اقاومی که به این عمل تن دادند، یونانیان بودند. هرچند خیلی زود این اندیشه به اقوام و ملل مختلف سرایت کرد. از میان گروه‌هایی که شاهدبازی را برگزیدند، صوفیه بود.

شاهدبازی که از عقاید صوفیان است، از طرق مختلف انجام می‌شده است. یکی از این راه‌ها، شاهدبازی در حین سماع است. اوحد الدین کرمانی از بزرگان صوفیه‌ای بود که در حین سماع پیراهن امردان را چاک می‌داد و سینه به سینه ایشان می‌نهاد. بدین طریق صوفیه پیروان خود را هدایت می‌کردند!

از ویژگی‌های تصوف عاشقانه، "شاهد بازی" است. نخستین کسی که در جهان اسلام به شاهد بازی شهرت داشت و آشکارا به نظربازی می‌پرداخته، ابوحلمان دمشقی بود و پیروان او را حلمانیه خوانده‌اند. پیروان او به تبع بزرگ خود، هرجا جوان زیبا رویی را می‌دیدند، آشکارا در مقابل او سجده می‌کردند. همین مساله از انحرافات برخی از فرقه‌های صوفیه است.