سلفیه
سلفیها میگویند ما سیره «سلف صالح» را مبنای عمل خود قرار دادهایم؛ اگر قید «صالح» احترازی است و پیشینیان را به دو گروه صالح و غیرصالح تقسیم میکند، اشکال این است که راه تشخیص صالح از غیرصالح چیست؟ آیا حکام اموی که خون اهل بیت پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) و هزاران بی گناه را ریختند، از سلف صالح هستند؟
در دوران معاصر کلمه سلفیه بیش از پیش مورد استفاده قرار میگیرد. گروههایی همچون اخوان المسلمین، وهابیت و ... با عنوان سلفیه خوانده میشوند، حتی تروریستهای تکفیری و جهادی به عنوان سلفیه موسوم هستند.
مرحوم کاشف الغطاء (رحمهاللهعلیه) در فصل دوم نامهاش به عبدالعزیز بن سعود، با استناد به مثالهایی از آیات قرآن، تصریح میکند که ظاهر برخی از آیات و روایات با یکدیگر اختلاف دارد؛ لذا نمیتوان صرفا به ظاهرگرایی روی آورد. در فصل سوم نیز بیان میکند هنگام بروز اختلافات باید به سلف صالح و اجماع امت اسلامی رجوع کرد.
وهابیها مدعی هستند که تنها گروه مدافع سلف امت و پیرو حقیقیشان، آنها هستند، از این رو خود را سلفیه مینامند؛ اما در عمل، وقتی فتاوا و عملکرد آنها مورد بررسی قرار میگیرد، روشن میگردد که فقط اندیشه ابن تیمیه حرانی است و تطبیقی بین معتقدات آنها و سلف امت نمیتوان یافت؛ با این وجود نباید آنها را سلفی بدانیم، بلکه تیمی هستند.
سلفیه به شیعه نسبت کفر میدهند، چون میگویند شیعه در رابطه با اهل بیت غلو میکند و قائل به تحریف قرآن است.
سلفیه تکفیری همه مذاهب اسلامی را مورد اذیت و آزار قرار میدهد و تکفیرشان فقط به سوی شیعه نیست، هر چند شیعه را به بدترین نوعش تکفیر میکنند. آنان شیعه را مرتد و مشرک و خارج از دین میدانند.
رمضان البوطی مهمترین ویژگی سلفیه را نفی مذاهب اسلامی و دعوت مسلمانان به پیروی محض از گذشتگان میداند. از نظر او سلفیه کسانی هستند که با نفی تقلید از ائمه اربعه در صدد اختلاف مسلمین هستند.
آیا سلفیت غیر از وهابیت است؟ یا سلفیت همان وهابیت است؟ بین محققان در این زمینه اختلاف است. برخی سلفیت را همان وهابیت و برخی آن را چیزی غیر از وهابیت میدانند.
سلف، نام فرقهای است که در ظاهر به دین اسلام تمسک میجویند، خود را پیرو سلف صالح میدانند و در اعمال، رفتار و اعتقادات خود میکوشند از پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله)، صحابه و تابعین پیروی کنند. به گذشتگان از صحابه و تابعان آنان، سلفی اطلاق میشود، ولی در سخنان امروزی به پیروان احمد بن حنبل و اهل حدیث، سلفی میگویند.
مکتب قرآن اگر چه خود را غیر از سلفیه میداند ولی در اعتقادات زیادی با سلفیه شباهت دارد. تشابه اعتقادی باعث شده است که مکتب قرآن به سلفیه نزدیک باشد.
مکتب قرآن در عقایدی همچون ایمان و کفر و نفی حدیث با سلفیه تفاوتی اساسی دارد و به حدیث توجهی ندارد، این در حالی است که سلفیه به حدیث خیلی اهمیت میدهد.
کاک احمد مفتی زاده موسس مکتب قرآن کردستان است. مواضع مکتب قرآن کردستان بسیار نزدیک به سلفیه است، هر چند با سلفیه نیز متفاوت است.
سلفیگری اصلاحی ذاتا با دیگر جریانهای سلفی متفاوت است. این جریان بر خلاف دیگر فرقههای سلفی در جهت تقریب و همگرایی اقدام میکند.
سلفیه سیاسی یکی از جریانهای سلفی است که بیشتر به فکر آن است که از راه دیپلماتیک به خواستههای خود برسد.