حسین بن منصور حلاج از شخصیت های تاثیرگذار صوفیه است. او شاگرد جنید بغدادی بود. اما بعد از مدتی جنید بغدادی و پدرزنش که قبل از جنید استاد او بود، به خاطر انحرافات عقیدتی حلاج او را طرد کردند. با وجودی که اساتید حلاج را از خود طرد کردند، اما هنوز عده‌ای حلاج را از بزرگان صوفیه می‌دانند.

فعالیت صوفیه بیشتر در میان اهل‌سنت بوده و فرقه‌های معدودی از صوفیه از قرن هشتم به بعد متمایل به شیعه شده‌اند. سوال این است که چرا گسترش فرقه‌های صوفیه بیشتر در میان اهل‌سنت بوده؟ باید گفت در دو قرن اول هنگامی که مردم در اطراف شخصیت‌هایی غیر از معصومین (ع) جمع شدند و از ایشان حدیث می‌گرفتند، شیعه اطراف امیرالمومنین و اهل‌بیت عصمت و طهارت بود و چون شیعیان به سرچشمه حقایق الهی دسترسی داشتند، دیگر نیازی نداشتند به سراغ دیگران بروند.

آنچه که در میان صوفیه مطرح است، مذهب سران ایشان است. از جمله سران صوفیه در صدر اسلام "ابراهیم ادهم" (100-161 ه. ق) است. آنچه که درباره ابراهیم ادهم مهم جلوه می دهد، تبعیت نکردن از امامان معصوم (علیهم السلام) هم‌عصر خود است. او با آنکه سه امام معصوم را درک کرد، ولی از آنها تبعیت نکرد و هرگز شیعه نشد.

برخی معتقدند میان تشیع و تصوف اتحاد و همبستگی وجود دارد و موضوع "ولایت" را وجه مشترک میان آن دو دانسته‌اند. ولی به لحاظ تاریخی، این دو جریان همواره در طول تاریخ در مقابل یکدیگر قرار داشته و پیوسته در تعارض بوده‌اند و در توضیح این تعارض همین کافی است که بدانیم بنیان‌گذاران تصوف در میان مسلمانان، همه از میان اهل سنت برخاسته‌اند.

صوفیه معتقدند که مرشد معنوی ولایت مطلقه در امور دینی دارد. اما در عرفان اسلامی ضمن تاکید بر داشتن مرشد معنوی، مقام وی را منحصر در راهنمایی دانسته و معتقدند مرشد هیچ گاه جای مرجع تقلید را نمی‌گیرد مگر اینکه خود دارای چنین مقامی باشد. به همین دلیل است که انحراف در عرفان اسلامی بسیار کمتر از انحراف در سلوک صوفیانه است.

فرقه صوفیه، درباره‌ی حضرت امیرالمؤمنین و فرزندانش غلو کرده و گزافه‌گویی‌های مختلفی درباره‌ی آنان گفته‌اند، به‌گونه‌ای که امام را از حدّ ذات خود فراتر برده، به مقام الوهيّت رساندند و همچنين امام را از حدّ خود خارج كرده، و قائل به نبوّت ايشان شدند. در حالی که هم در قرآن و هم در کلام ائمه‌ی معصومین(علیهم‌السلام) به شدت از غلو و گزافه‌گویی پرهیز و از آن نهی شده است.