بیعت
عدهای از مسلمانان با ابوبکر بیعت نکردند، ازجمله امیرالمؤمنین (ع) که عدم بیعت حضرت، ضربهای به اعتبار خلافت بود. نصوصی در کتب فریقین ذکر شده که نشان از بیعت اجباری و با اکراه دارد و سخن نووی در بی اهمیت بودن بیعت نکردن افراد، صحیح نیست؛ بلکه برای بیعت امیرالمؤمنین (ع) با ابوبکر ناچار شدند به خانه حضرت وارد شوند و ایشان را به زور برای بیعت به مسجد ببرند.
با توجّه به اینکه امام حسین (ع) یزید را هرگز شایسته این جایگاه نمى دانست و خود را به حق، شایسته ترین فرد براى امر خلافت مىدید، با یزید بیعت نکرد و حکومت او را به رسمیت نشناخت.
مفتیهای وهابی با استناد به تاریخ طبری ادعا میکنند امیرالمؤمنین علی (ع) در روز بیعت با ابوبکر، جزء اولین نفرات بیعت کننده بودهاند؛ اما با بررسی در منابع معتبر اهل سنت مشخص میشود که این ادعا باطل است و بخاری این بیعت را بعد از شهادت حضرت زهرا (س) یعنی شش ماه بعد از به خلافت رسیدن ابوبکر میداند.
در وانفسای رحلت پیامبر چه گذشت؟ امیرالمؤمنین مشغول غسل و تجهیز پیکر مطهر رسول الله (صلیاللهعلیهوآله) است و ابوبکر نیز در خانه است و جمعی از مسلمین در خانه پیامبر اجتماع کردهاند. عمر پنهانی به گونهای که دیگران مطلع نشوند، ابوبکر را از خانه صدا میزند تا او را به سقیفه ببرد. همان سقیفهای که اساس بدبختیهای اسلام از آنجا آغاز شد.
بیعت امام علی (ع) با خلفا از جمله مسائلی است که هنوز طراوت خاص خود را از دست نداده است. این مساله به بیعت و کیفیت بیعت امام با دیگر خلفاء میپردازد. آنچه میتوان گفت این است که در میان علمای شیعه، این بیعت با اجبار صورت گرفته است و علمای اهلسنت نیز به این امر اشاره کردهاند.
بعد از به جانشینی رسیدن سیدعلیرضا جذبی بهعنوان قطب فرقه سلطان علیشاهی عدهای از دراویش این فرقه به بهانه مشکوک بودن نص صریح یا به بهانه ندیدن اثر صحیح از جناب جذبی از تجدید بیعت با ایشان امتناع کردند. اما با اینکه مشایخ این فرقه به همه مریدان خود دستور داده بودند که با جناب جذبی تجدید بیعت کنند ولی عده ای از آنها از اوامر مشایخ خود سر باز زدند و گویا اینکه فراموش کردن که تبعییت از مراد، جزئی لاینفک از اصول درویشی است.
یکی از وظایف شیعیان چه در زمان حضور امام معصوم (ع) و چه در زمان غیبت امام زمان (ع)، ولایتپذیری و دست بیعت با آنان است. لذا اگر کسی مانند اقطاب صوفیه با ادعای جانشینی امام، مردم را وادار به بیعت با خودشان کنند از انحرافات و بدعتهایی است که مورد مذمت اسلام و اهلبیت (ع) نیز قرار گرفته است.
بر فرض اثبات بیعت حضرت علی با خلفا پس از شش ماه نمیتوان حقانیت خلفا را ثابت کرد، زیرا حضرت علی (علیهالسلام) به جهت حفظ مصالح اسلام با خلفا همکاری کرد.
امیرالمؤمنین فرمود: آگاه باشید او (مروان) حکومتی کوتاه مدت خواهد داشت، مانند فرصت کوتاه سگی که با زبان بینی خود را پاک کند، ... و امت اسلام از دست او و پسرانش روزگار خونینی خواهند داشت.
ابن ابی شیبه، در کتاب مصنف خود آورده است که عمر به در خانه فاطمه آمد، و گفت: اى دختر رسول خدا! محبوبترين فرد نزد ما پدر تو است و پس از او خودت! ولى سوگند به خدا! اگر مخالفین حکومت در خانه تو جمع شوند، دستور میدهم خانه را بر آنها بسوزانند. برخی از عالمان نیز این تهدید را بهطور مبهم ذکر کردهاند.
مسئله جانشینی رسول خدا از مباحثی است که شدیدا بین دو مذهب شیعه و اهل سنت در آن اختلاف است. شیعه طبق نصوص قرآن و روایت رسول اکرم معتقد است که امام مانند پیامبر است و باید از جانب خداوند نصب و تعیین گردد و مردم توان انتخاب جانشین رسول خدا را ندارند. برخلاف اهل سنت که تعیین امام را بر عهده مردم گذاشته اند.
حضرت حجت بن الحسن (عجل الله فرجه) دو غیبت داشتند که به غیبت صغری و کبری معروف است، در زمان غیبت صغری، نواب اربعه واسطه ارتباط بین امام و مردم بودند که از طرف حضرت به این منصب برگزیده شدند که عدهای از اقطاب صوفیه، برای اینکه بر مردم مسلط شوند علاوه بر تنزل جایگاه نواب اربعه، نیابت جنید بغدادی از طرف امام (ع) بیعت با وی و جانشینان او را مطرح کردند.