پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حیدرعلی قلمداران یکی از عناصر شاخص جریان قرآن بسندگی معاصر شیعی در ایران است که به دیدگاه‌های وهابیت متمایل شده و به نقد افکار و عقاید شیعی می‌پردازد.
قلمداران برای احادیث، اهمیت لازم را قائل نیست و قرآن را برای فهم اسلام کافی می‌داند. او بسیاری از روایات شیعی را نقد کرده و آنها را مردود اعلام می‌کند. او از اصول و مبانی شیعه فاصله گرفته و برخی از اعتقادات شیعه را ضعیف و مردود می‌داند. از آنجا که یکی از اعتقادات مهم شیعیان، مسأله امامت است، وی در آثار گوناگون ازجمله کتاب "شاهراه اتّحاد" مسئله امامت ائمه (علیهم‌السلام) را مورد نقد قرار داده و در امر خلافت بلافصل امام علی (علیه‌السلام) پس از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و نصب الهی امام تردید کرده است.

قلمداران مخالف انتصابی بودن امامت از جانب خدا است. او برای این مخالفت، دلایلی از جمله تشکیل شورای مهاجرین و انصار را ذکر می‌کند. وی این شورا را به رسمیت شناخته و معتقد است انتصابی بودن امام از سوی خدا، مستلزم آن است که شورای مهاجرین و انصار برای انتخاب خلیفه و امام مسلمین پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نامشروع و باطل بوده باشد، در حالی که شورای مهاجران و انصار مورد پذیرش امام علی (علیه‌السلام) بوده است.
قلمداران به عنوان دلیل دیگر، عدم تمایل و رغبت امام علی (علیه‌السلام) نسبت به خلافت و ولایت را متذکر می‌شود و آن را دلیل بر غیر انتصابی بودن مسئله امامت به شمار می‌آورد. وی به نامه‌ای از نهج البلاغه استناد می‌کند که امام سوگند می‌خورد که من به خلافت، رغبتی نداشتم و نیازی به ولایت در من نبود؛ بلکه مردم مرا به سوی خود خواندند و مرا بدان وادار کردند.[1]

سخنان قلمداران دارای اشکالاتی است که در ادامه، پاسخ آنها ارائه می‌شود:
اگر امام علی (علیه‌السلام) نسبت به خلافت بی‌میل و رغبت بود، باید پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با ابوبکر بیعت می‌کرد، اما مستندات تاریخی، حاکی از آن است که امام علی (علیه‌السلام) پس از انتخاب ابوبکر، حداقل به مدت شش ماه با ایشان بیعت نکرد.[2] در آن شرایط و جو سیاسى حاد، در اول امر، بر حضرت فشار وارد کردند تا بیعت کند و آن حضرت به اختیار بیعت نکرد، بلکه بیعت ایشان با اکراه بود.[3]

طبق اتّفاق نظر شیعه و سنّى، تا زمانى که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) زنده بودند، حضرت علی (علیه‌السلام) بیعت را به تأخیر انداخت و از بیعت با ابوبکر امتناع ورزید. این عدم بیعت امام، حاکی از مخالفت ایشان با خلافت ابوبکر است و نشان می‌دهد که از نظر امام علی (علیه‌السلام) ابوبکر شایستگی خلافت و جانشینی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را ندارد.[4]
چرا که پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به جامعه اسلامی گوشزد کرده بود که علی (علیه‌السلام) هرگز از قرآن جدایی ندارد و همه جا با قرآن است و داناترین فرد به قرآن بوده و حق حکومت دارد.[5]
بنابراین حضرت علی (علیه‌السلام) پذیرش امامت را وظیفه خود می‌دانست و استدلال قلمداران مبنی بر بی میلی و عدم رغبت امام به حکومت، صحیح نیست.

پی‌نوشت:
[1]. سید رضی، شرح نهج البلاغه، خطبه 205.
قلمداران، خلافت و امامت، ص19-22.
[2]. «امیرالمؤمنین (ع) حداقل شش ماه با ابوبکر بیعت نکرد»
[3]. «مجبور کردن امام علی (ع) به بیعت»
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ترجمه: عبدالعلی نور احراری، انتشارات شیخ السلام احمد جام، تربت جام، ج5، ص177
[4]. همان، ج5، ص82.
[5]. سیوطی، جلال الدین، تاریخ الخلفاء، دارالقلم العربی، حلب، ص152.