پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- یکی از بدایع علمی امام صادق (علیه السلام) نظریه او راجع به نور می‌باشد. امام فرموده است که: نور از طرف اشیاء به چشم ما می‌رسد و از نوری که از طرف هر شیئی به سوی چشم ما می‌آید، فقط قسمتی از آن بر چشم ما می‌تابد و به همین جهت ما اشیاء دور را به خوبی نمی‌توانیم ببینیم و اگر تمام نوری که از یک جسم دور به سوی چشم می‌آید، به دیده ما برسد، ما آن را نزدیک خواهیم دید. همچنین اگر بتوان وسیله‌ای ساخت که با کمک آن تمام نوری را که از یک شیئ دور می‌آید به چشم تاباند، در صحرا شتری را که در فاصله سه هزار ذرع می‌چرد در فاصله شصت ذرعی خواهیم دید، یعنی پنجاه بار آن را نزدیک‌تر مشاهده خواهیم کرد. [1]
این تئوری به وسیله شاگردان امام صادق (علیه السلام) به اطراف رفت و بعد از اینکه در جنگ‌های صلیبی تماس بین شرق و غرب و اروپا زیاد شد، به اروپا منتقل گردید و سال‌ها در دانشگاه‌های اروپا تدریس شد. همین نظریه بود که سبب اختراع اولین دوربین در سال ۱۶۰۸ میلادی توسط «فلاماندی» گردید و این دوربین نمونه‌ای شد برای اینکه گالیه معروف بتواند دوربین فلکی خود را بسازد و با آن انقلابی در علم و نجوم و کیهان شناسی به وجود آورد باید بگوئیم وقتی از گالیله می‌پرسند که چه می‌شود دوربین او اجرام آسمانی را نزدیک می‌کند و با آن می‌توان کوه‌های ماه را دید؟ تئوری نور را که امام صادق (علیه السلام) که مطرح کرده بودند را تکرار می‌کند و می‌گوید: این دوربین تمام نوری را که از اجرام سماوی به سوی چشم ما می‌تابد جمع‌آوری می‌نماید و در نتیجه آنچه در فاصله سه هزار قدمی است طوری نزدیک به چشم می‌آید که گوئی در فاصله شصت قدمی می‌باشد. [2]
به راستی اگر این تئوری از طرف امام جعفر صادق (علیه السلام) ابراز نمی‌شد آیا فلاماندی، لیپرشی و گالیله می‌توانستند دوربین فلکی بسازند؟ و گالیله با مشاهدات خود نظریه کپرنیک و کپلر را مبنی بر گردش اجرام دنیای خورشیدی به دور خورشید تأیید نماید؟
نکته جالب در بیان امام این است که حضرت می‌فرمودند نور از طرف اشیاء به سوی چشم ما می‌آید در صورتی که قبل از ایشان می‌گفتند که روشنائی از طرف چشم به سوی اشیاء می‌رود.
امام جعفرصادق (علیه السلام) در مورد سرعت و حرکت نور هم حقائقی را ابراز فرمود که با توجه به عصر ایشان بسیار جالب توجه می‌باشد. ایشان فرمودند: نور قوی می‌تواند اجسام سنگین را به حرکت درآورد و نوری که در کوه سینا بر موسی (علیه السلام) آشکار گردید از نورهائی بود که اگر مشیت الهی تعلق می‌گرفت کوه را به حرکت در می‌آورد. ممکن است فکر کنیم بر طبق این نظریه تئوری لیزر را پیشگوئی کرده است، اما به عقیده ما آنچه امام صادق (علیه السلام) راجع به حرکت و سرعت نور و اینکه نور از اشیاء به چشم ما می‌تابد، فرموده، اهمیتش بیشتر از تئوری لیزر به طور ساده است. چون از زمان قدیم در بین اقوام مختلف عقیده بر این بود که نور می‌تواند اجسام را به حرکت درآورد. ولی آنچه امام (علیه السلام) راجع به سرعت، حرکت و تمرکز نور و اینکه نور اشیاء به چشم ما می‌تابد بیان فرموده مخصوص اوست و قبل از ایشان در جائی گفته نشده است.[3]

پی‌نوشت‌ها:
1- سعيد نجفي نيشابوري- نقل از کیهان ۲۸/۸/۸۵ ص 6
2- مركز ملي پاسخگوئي به سولات ديني، نظر امام صادق (علیه السلام) پيرامون ماهيت نور
3- كتاب امام شناسي، جلد 18 قسمت نهم ، نظرات علمي امام صادق (علیه السلام)