متصوفه این طور تصور می کنند که چون سیر تکاملی انسان از دل به سوی خدا آغاز می شود، پس عبادت منحصر به توجه قلبی به خداست و اعمال و رفتار ظاهری نقشی در عبادت ندارند و در نتیجه فعالیت های بدنی و آنچه به زندگی انسان مربوط می شود لوازم اضطراری و بیگانه از سیر تکاملی انسان تلقی می گردند و تکامل انسان فقط به توجهات قلبی حاصل می شود. پس باید از همه ی فعالیت های زندگی مانند انتخاب همسر، رسیدگی به فرزندان و تامین غذاو سایر الزامات زندگی، جز به قدر ضرورت چشم پوشید و با سلب مسئولیت­ های اجتماعی از خویش، گوشه ­ی خلوتی را برای ذکر و توجهات قلبی برگزید و با همه کس و همه چیز قطع رابطه کرد.

این گروه در تشخیص راه صحیح و طرح دقیق که به کمال خاص انسانی ( که از ویژگی هایش جامعیّت و همه جانبه بودن آن است) منتهی می شود، به خطا رفته وابعاد گوناگون روح انسان و ارتباط گسترده ی آن با اعضا و جوارح ظاهری و فعالیت های آنها را نادیده گرفته اند و از این نکته غافل مانده اند که مجموعه ی غرائز، احساسات فعالیت های بدنی و تامین نیازمندی های مادی همه می توانند به صورت غیر مستقیمی، در مسیر تکامل انسان قرار گیرند و انسان را در رسیدن به کمال کمک کنند و این هدف در صورتی حاصل می شود که انسان در همه ی آنها انگیزه ی الهی داشته باشد و تابع اراده ی خداوند گردد و در نتیجه به فعالیت های تکاملی خویش گسترش بخشد.

انتخاب انسان، در انتخاب آزادانه ی مسیر سعادت است و رسیدن به کمال که فوق کمالات فرشتگان می باشد که تنها در میدان تضاد ها و کشمکش ها حاصل می شود و نابود ساختن بعضی از امیال فطری و یا قطع روابط اجتماعی، جدای از اینکه از دستورات اسلامی و سنت نبوی به دور است، در حقیقت محدود کردن بسیاری از راه های ترقی و تکامل است. (1)

..........................................................................................

منبع:

1- مشکات مصباح /  به سوی خود سازی 352- 350