پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ گروه ارتجاعی و تکفیری وهابیت در قرن دوازدهم، در منطقه نجد عربستان شکل گرفت. آنان با ادعای پیروی از مکتب احمد بن حنبل، می‌کوشند خود را از اهل‌سنت نشان دهند. آنان در بسیاری از مسائل، نه تنها با همه مسلمانان، بلکه با رهبران اصلی خود نیز مخالفت کرده‌اند و دیدگاهی کاملاً ابداعی برگزیده‌اند.

یکی از عملکردهای متناقض آنان، گذشته زدایی در کنار حفظ گذشته است. وهابیت با نسبت دادن خود به اسلام راستین، خود را حامی سلف می‌نامند و ادعا می‌کنند باید به راه و روش گذشتگان برگشت تا جامعه اصلاح گردد. یکی از کارهایی که پس از رسیدن به حکومت، به شدت پیگیری کردند، ارزش زدایی از اماکن تاریخی و نمادهای دینی بود. آن‌ها با تخریب مقابر، مساجد و گورستان‌ها، درصدد محو آثار به جامانده از تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی بودند.

ابن‌قیم قبر دارای نام و نشان را نماد شرک دانسته و معتقد است باید منهدم شود.[1] به همین جهت وهابیت پس از قدرت گرفتن، قبر بزرگان و آرامگاه‌های صحابه و پیامبران الهی را منهدم کرده، حسینیه‌ها و قبرستان‌ها را با خاک یکسان کردند. این فتوا ابتدا توسط ابن‌تیمیه و ابن‌قیم داده شد. نخستین اقدام توسط محمد بن عبدالوهاب در تخریب آثار اسلامی صورت گرفت و زیارتگاه صحابه در اطراف عُیَینه ویران شد، ازجمله قبر زید بن خطاب تخریب شد؛ سپس در دوره سوم حکومت آل‌سعود، به تخریب بقیع و قبرستان‌های مکه دست زدند. آنان در کنار تخریب قبور، آثار باستانی صدر اسلام، مثل ساختمانی که بر روی زمزم بود، خانه حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیها، کتابخانه بزرگ «المکتبة العربیة» و صدها مسجد در مدینه و مکه که به نوعی یادگار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل‌بیت علیهم‌السلام و صحابه بود را نیز تخریب کردند.

البانی می‌نویسد: «از موارد اسف‌باری که شاهد آن هستیم، گنبد خضرا و بلند مسجدالنبی است که بر فراز قبر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله وجود دارد که قرن‌ها قبل ساخته شده، در حالی که سال‌ها قبل می‌بایست تخریب گردد؛ ... واجب است مسجد نبوی به همان شکل سابق خود برگردد و بین مسجد و قبر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از طرف شمال تا جنوب، دیواری کشیده و به طوری فاصله ایجاد شود که در مسجد نبوی هیچ چیز خلافی که مؤسس مسجد از آن راضی نیست، دیده نشود. اعتقاد دارم اگر دولت سعودی، خود را پشتیبان توحید واقعی می‌داند، باید انجام این کار را بر خود واجب بداند و چه کسی برای انجام این کار از آن‌ها شایسته‌تر؟»[2]

بنابراین یکی از اعتقادات آنان، محو قبور و ساختمان‌هایی که بر قبور ساخته شده و نیز آثاری که نام و یاد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و تاریخ صدر اسلام را زنده می‌کند است. وهابیت در عملکردی متناقض، با قبور امامان خود، ابن‌تیمیه و ابن‌قیم و دیگر امامان اهل‌سنت، که همگی دارای قبر و بارگاه هستند، کاری نداشته و هرچند در ظاهر می‌گویند باید این اماکن نیز تخریب گردد، ولی هرگز هیچ تعرضی به آن‌ها نشده است. مقبره «احمد بن حنبل»، «شافعی»، «مالک بن انس»، «ابوحنیفه»، «بخاری» و ...، بدون تخریب، سالم مانده و هیچ تلاشی برای از بین بردن آن‌ها نشده است.

آنان از آثار یهودیان در مدینه منوره حفاظت می‌کنند و با نصب تابلوهای هشداردهنده، مردم را از نزدیک شدن به آن‌ها باز می‌دارند. یکی از آن مناطق، منطقه خیبر است که آثار مرتبط با تاریخ یهودیان در آن واقع است. این منطقه تاکنون زیارتگاه یهودیان بوده و یهودیان برای بازدید از این آثار، به آنجا سفر می‌کنند. از دیگر آثار یهودیان، قلعه کعب بن اشرف در مدینه است که همچنان به عنوان منطقه باستانی ثبت شده و هنوز پابرجا است. همچنین از سکونت‌گاه اولیه آل‌سعود، شهر درعیه نیز آثاری محفوظ نگه داشته شده که آن را شرک نمی‌دانند.

این رویکرد دوگانه و متناقض نشان می‌دهد، وهابیت در این اعتقاد خود صادق نیستند و قصد نابودی اسلام اصیل با از بین بردن آثار اسلامی و مشاهدی که نماد اسلام هستند را دارند. آنان آثار غیر اسلامی را نگاه داشته و به قبوری غیر از قبور امامان و اولیاء، با وجود داشتن ساختمان بر روی قبر کاری ندارند.

پی‌نوشت:
[1]. إغاثة اللهفان من مصايد الشيطان، ابن‌قيم، ج1، ج212.
[2]. تحذير الساجد من اتخاذ القبور مساجد، البانی، ص68.