پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مقام و شخصیت الهی امام صادق (علیه‌السلام) همچنانکه نزد شیعیان گرامی و والا است، علما و بزرگان اهل سنت نیز بارها به فضائل و مناقب حضرت اذعان کرده اند.
ذهبی یکی از علمای مشهور اهل سنت است که بارها درباره عظمت علمی و سجایای اخلاقی و کرامت نفس امام صادق (علیه‌السلام) در کتابهای خود قلم فرسایی کرده است. او در کتاب تاریخ الاسلام هنگامی که از حضرت یاد می‌کند، جملاتی را بیان کرده که در جای خود نمونه‌ای بی نظیر است. او می‌نویسد: «مناقب و فضائل جعفر بن محمد (علیهماالسلام) بسیار زیاد است و او صلاحیت برای خلافت داشت؛ زیرا وی صاحب سیادت و فضیلت و علم و شرافت بود.»[1]

مشهورترین فضیلتی که از امام صادق (علیه‌السلام) در منابع اهل سنت یاد شده، اتصال حضرت به علم الهی است. امام (علیه‌السلام) شخصیتی است که در زمان حیات طیبه و گرانقدرشان بارها مرجع علمای دوران و بزرگان زمان بوده‌اند.
ذهبی در کتابش از زبان امام صادق (علیه‌السلام) جملاتی را می‌نویسد که اشاره به دریای بیکران علوم حضرت دارد. او به نقل از امام (علیه‌السلام) می‌نویسد: «از من سؤال کنید قبل از آنکه مرا از دست دهید؛ زیرا بعد از من کسی شبیه من برای شما حدیث بیان نمی‌کند.»[2]
سخن حضرت بارها از سوی بزرگان اهل سنت تأیید شده و همگان به سیادت ایشان بر اهل علم اقرار کرده‌اند. فقاهت امام جعفر بن محمد (سلام‌الله‌علیهما) بر کسی پوشیده نبوده و به یقین ایشان در تمام علوم سرآمد  عصر خویش بوده‌اند. ابوحنیفه یکی از ائمه چهار مذهب اهل سنت است که دوران حیات بابرکت امام صادق (علیه‌السلام) را درک کرده است؛ هنگامی که از او درباره فقیه‌ترین مردم زمانه پرسیده می‌شود، در پاسخ می‌گوید: «من از جعفر بن محمد (علیهما‌السلام) افقه [فقیه‌تر] ندیده‌ام.»[3]

ابن حجر هیتمی عالم مشهور اهل سنت، اوصافی را در شأن و شخصیت امام صادق (علیه‌السلام) بیان کرده که نشان از تأثیرات حضرت در جامعه آن روزگار دارد. او در کتابش می‌نویسد: «جعفر صادق (علیه‌السلام) بعد از پدرش خلیفه و وصی و جانشین شد و مسلمانان همواره علوم او را در شرق و غرب عالم انتشار می‌دادند و نام و آوازه او در سرتاسر عالم گسترش یافت.»[4] این توصیفات تنها گوشه‌ای از فضایل امام صادق (علیه‌السلام) است که علمای اهل سنت و بزرگان آنان در منابع معتبر خود جمع آوری کرده‌اند.

پی‌نوشت:
[1]. ذهبی، تاريخ الإسلام، ج9، ص93، دار الكتاب العربي، بيروت، چاپ دوم، 1413 هـ.«مَنَاقِبُ جَعْفَرٍ كَثِيرَةٌ، ... رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ»
[2]. ذهبی، تاريخ الإسلام، ج9، ص89. «عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي الأَسْوَدِ ... لا يُحَدِّثُكُمْ بَعْدِي بِمِثْلِ حَدِيثِي.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. ذهبی، تاريخ الإسلام، ج9، ص89. «وَقَالَ ابْنُ عُقْدَةَ: ... مَا رَأَيْتُ أَحَدًا أَفْقَهُ مِنْ جَعْفَرٍ.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقه، ج2، ص586، موسسه الرساله_ بیروت، چاپ اول، 1417هـ..«جَعْفَر الصَّادِق ... صيته فِي جَمِيع الْبلدَانِ.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.

محمدجواد مهریار