پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شاخصه‌های مشترک بین جریان‌های انحرافی؛همچون متصوفه، بهائیت و مدعی دروغین یمانی، این است که تلاش کرده‌اند با نفی خاتمیت رسول‌ خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، برای بزرگان خویش مقامی در حد مقام نبوت قائل شوند.

ابن عربی (یکی از بزرگان عرفان نظری) و پیروانش در جریان تصوف، دارای این عقیده هستند که عارف می‌تواند به مقام نبوت انبائی برسد و آن را غیر از مقام نبوت تشریعی دانسته و در این رابطه می‌نویسد: «إِنْ کَانَ سُؤْلَهُ عَنْ مَقَامِ الْأَنْبِیَاءِ مِنَ الْأَوْلِیَاءِ؛ أَی أَنْبِیَاءِ الْأَوْلِیَاءِ وَ هِیَ النُّبُوَّةِ الَّتِی قُلْنَا إِنَّهَا لَمْ تَنْقَطِعْ فَإِنَّهَا لَیْسَتْ نُبُوَّةِ الشَّرَائِعِ»؛[1] «اگر سؤال او از مقام پیامبران از اولیاء است؛ یعنی انبیاء اولیاء که همان نبوتی است که گفتیم آن نبوت قطع نشده و آن نبوت شرایع نیست».

جریان انحرافی احمد اسماعیل بصری (مدعی دروغین یمانیت) نیز همچون متصوفه در ادعایی برای خویش، منصب نبوت و رسالت را جعل کرده است. وی در کتاب خود مدعی شده که نبوت پس از پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، جریان داشته و خود را نبی می‌داند. احمد اسماعیل بصری مدعی شده دارای مقام نبوت بوده و در این رابطه می‌نویسد: «با توجه به آنچه گذشت، روشن می‌شود که ائمه و مهدیین دارای مقام نبوت‌اند و آن‌ها جزو رسولان محسوب می‌شوند».[3] البته احمد بصری در این ادعای واهی تنها نیست و افراد زیادی قبل از او (از جمله علی‌محمد باب، قادیانی، مسیلمه‌ی کذاب و غیره) چنین ادعایی داشته‌اند.

سران جریان انحرافی بهائیت نیز مانند جریان‌های دیگر مدعی عدم ختم نبوت شده و در این رابطه نویسنده کتاب «مصباح الهدایة»، ضمن شرح حال یکی از مبلغین بهائی، به نام شیخ محمّد ناطق اردستانی اصفهانی (متوفی ۱۳۵۵ قمری در تهران) از قول خود او نقل می‌کند: «اما شبهه ثانی (خاتمیت) باقی بود تا روزی در ضمن تحقیقات مراجعه به قرآن مجید با این آیه تصادف کردم (و لو شئنا لبعثنا من کل قریة من نذیر)؛ معلوم می‌شود جناب ناطق چون با این آیه سوره فرقان تصادم می‌کند، شبهه خاتمیت او رفع شده و برای بعثت انبیاء (جدید) مانعی نمی‌بیند».[3]

جریان‌های انحرافی به صورت مشترک تلاش کرده‌اند تا با بیان مطالبی، خاتمیت رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله را زیر سؤال سؤال ببرند و این درحالی است که آیات و روایات متعددی بر خاتمیت رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده  است. از جمله آیات قرآنی که حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله  را آخرین نبی الهی معرفی کرده این آیه شریفه است که می فرماید: «مَا کَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِکُمْ وَلَٰکِنْ رَسُولَ‌اللَّهِ وَ خَاتَمَ النَّبِییّنَ وَ کَانَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمًا»؛ [4] «محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله پدر هیچ یک از مردان شما نبوده و نیست، ولی رسول خدا و ختم‌کننده و آخرین پیامبران است و خداوند به همه چیز آگاه است!» 

علاوه بر آیات، روایات بسیاری بر خاتمیت و اتمام وحی اشاره داره. امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه درباره اتمام وحی الهی بر بندگان می‌فرمایند: «أَرْسَلَهُ عَلَی حِینِ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ وَ تَنَازُعٍ مِنَ الْأَلْسُنِ فَقَفَّی بِهِ الرُّسُلَ وَ خَتَمَ بِهِ الْوَحْی»؛ [5] «خداوند پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله را پس از دورانی که از پیامبران خالی بود فرستاد، زمانی که میان طرفداران مذاهب گوناگون نزاع در گرفته بود؛ پس او را در پی پیامبران فرستاد و وحی را با فرستادن پیامبر (صلّی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ) ختم فرمود».

در نتیجه باید توجه کرد که طبق متون دینی ارسال وحی از جانب خدا قطع شده و رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله خاتم انبیاء بوده و نمی‌توان برای دیگران حتی اهل‌بیت علیهم‌السلام عنوان نبوت را به کاربرد.

پی‌نوشت: 
[1]. محی‌الدین بن عربی، الفتوحات المکیة (اربع مجلدات)، دار الصادر، بیروت، چاپ: اول، ج ۲، ص ۵۳ .
[2]. احمد الحسن، بصری، نبوت خاتمه، اصدارات انصار، بی‌تا، بی‌جا، ص ۵۹.
[3]. کاشی، محمود، مصباح هدایت، ج۳، ص ۴۰۷.
[4]. احزاب/۴۰.
[5]. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح) - قم، اول، ۱۴۱۴ ق، ص ۱۹۱.