پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شاخصه‌های مشترک بین جریان‌های انحرافی همچون متصوفه بابیت و مدعی دروغین یمانی، این است که در اولین مراحل، جایگاه عالمان دینی را در بین مردم تضعیف می‌کنند؛ زیرا می‌دانند که عالمان دینی به مانند سد محکمی در برابر تحریف دین هستند.

این شگرد را در جریان‌های انحرافی مختلفی همچون متصوفه می‌توان دید؛ همان‌گونه که در مناظره‌ای که بین شیخ احمد جامی ژنده‌بیل (۵۳۶هـ) و عالمی به نام «سید زیاد دین» روی می‌دهد؛ جامی به خود گمان برتری برده و با نوعی حالت پرخاش بدو می‌گوید: «خاموش ای بی‌ادب، علم تو از میان پای مستحاضه! فراتر نشود. تو با احمد، علم توحید می‌گویی؟»[1]

پیروان جریان مکتب مصر (یکی از مهم‌ترین انشعابات جریان انحرافی احمد اسماعیل بصری) نیز تلاش کرده‌اند از این شگرد استفاده کرده و با بیان آیه‌هایی از کتاب مقدس، نشان دهند که مخالفت عالمان دینی با این جریان، همانند مخالفت علمای یهود با حضرت عیسی علیه‌السلام است: «هشدارهای عیسی علیه‌السلام همان گونه که علمای قبل عیسی علیه‌السلام را نفی کردند، علمای این عصر هم قائم علیه‌السلام را نفی می‌کنند. عیسی علیه‌السلام فرمود: وای بر شما! ای علمای دین و فریسیان زیانکار! شما درِ پادشاهی آسمان را به روی مردم می‌بندید؛ نه خود داخل می‌شوید و نه می‌گذارید کسانی که در راهند، داخل شوند. وای بر شما! ای علمای دین و فریسیان ریاکار! شما از سویی، خانه بیوه زنان را غارت می‌کنید و از دیگر سو برای تظاهر، دعای خود را طول می‌دهید؛ از همین‌رو مکافاتتان بسی سخت‌تر خواهد بود. وای بر شما! ای علمای دین و فریسیان ریاکار! شما دریا و خشکی را در می‌نوردید تا یک نفر را به دین خود بیاورید و وقتی چنین کردید، او را دوچندان بدتر از خود، فرزند جهنم می‌سازید. ... وای بر شما! ای علمای دین و فریسیان ریاکار! شما همچون گورهایی هستید سفیدکاری شده که از بیرون زیبا به نظر می‌رسند، اما درون آنها پر است از استخوان‌های مردگان و انواع نجاسات؛ به همین سان، شما نیز خود را به مردم پارسا می‌نمایید؛ اما در باطن، مملو از ریاکاری و شرارتید... انجیل متی فصل ۲۳».[2]

سخنان صوفیه و جریان‌های احمد اسماعیل بصری نقل شده، در مقابل روایاتی است که عالمان شیعه را در دوران غیبت، دارای جایگاه والایی دانسته است. یکی از آن روایات، نقل امام حسن عسکری از امام علی النقی علیهماالسلام است که می‌فرمایند: «بعد از غیبت قائم ما، اگر کسانی از علما باقی نمانند که مردم را به سوی آن حضرت بخوانند و به ایشان راهنمایی کنند و از دین او، با دلایل الهی دفاع کنند و ضعفاء بندگان خدا را از دام‌های شیطان و فاسقان و کمین‌گاه‌های دشمنان اهل‌بیت نجات دهند، هیچ کس نمی‌ماند، مگر آنکه از دین خدا باز می‌گردد؛ لیکن این علما هستند که سررشته قلوب ضعفای شیعه را با جدیت نگاه می‌دارند، همان گونه که ناخدای کشتی، سکان آن را در چنگ می‌گیرد. تنها اینان نزد خداوند برترینند».[3] طبق این روایت، عالمان شیعه به خاطر جلوگیری از گمراهی مردم، مورد مدح امام معصوم علیه‌السلام واقع شده و جزء برترین افراد، نزد خدا شمرده شده‌اند.

در نتیجه باید توجه کرد که برخلاف شگردی که متصوفه و جریان احمد اسماعیل بصری در پیش گرفته و به تخریب چهره علم و عالم می پردازند؛ اسلام جایگاه والایی برای عالمان آخرالزمان ترسیم کرده، زیرا عالمان دینی، تنها سد در مقابل جریان‌های انحرافی هستند.

پی‌نوشت:
[1]. غزنوی محمد، مقامات ژنده‌پیل (احمد جام)، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، ۱۳۳۹ شمسی، مؤید حشمت‌الله، ص۵۴.
[2]. کانال رسمی مکتب مصر.
[3]. حسن بن علی علیه‌السلام، التفسیرالمنسوب إلی الإمام الحسن‌العسکری علیه‌السلام، مدرسة الإمام المهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه، قم، اول، ۱۴۰۹ ق، ص۳۴۵.