پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ تقلید عوام مردم از فقیه جامع‌الشرایط واجب بوده و در صورت اعراض از فقیه و ارتکاب به معصیت و مخالفت با امر شارع مقدس، فرد غیر مقلد خاطی بوده و مورد عذاب الهی قرار خواهد گرفت. علاءالسالم، یکی از بزرگان مکتب انحرافی احمد اسماعیل بصری، در کتاب تحقیقی در دلایل تقلید می‌نویسد: «سید احمد الحسن سال‌هاست از کسانی که خود را مراجع دین می‌نامند، درخواست کرده که یک دلیل قطعی برای عقیده تقلید از غیرمعصوم که مردم را به سویش سوق می‌دهند ارائه بدهند و اخیراً نیز این فراخوان را در صفحه رسمی‌اش در فیس‌بوک تکرار کرده است؛ ولی کسی پاسخی نداده است».[1]

این در حالی است که خود احمد اسماعیل بصری، مدعی دروغین یمانی در کتاب «التیه الطریق الی الله» با پذیرش جواز تقلید در عصر غیبت امام‌زمان عجل‌الله‌فرجه آن را مستند به روایتی در کتاب تفسیر امام حسن عسکری علیه‌السلام دانسته و می‌نویسد: «و من فروع ولایة الإمام، ولایة الفقیه الجامع لشرائط الإفتاءالملخصة فی التفسیرالمنسوب إلی الإمام‌العسکری بهذه العبارة و...»؛[2] «ولایت فقیه دارای شرایط فتوا از فروع ولایت امام معصوم علیه‌السلام است و آن شرایط، در روایت تفسیر امام حسن عسکری علیه‌السلام بیان شده است».

روایتی که احمد اسماعیل بصری، به عنوان دلیل برای اثبات ولایت فقیه در غیبت کبری بیان داشته است، روایتی در تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه‌السلام است که در آن، تقلید از مجتهدی که دارای صفات افتا باشد را واجب دانسته است: «فَأَمَّا مَنْ کَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ، حَافِظاً لِدِینِهِ، مُخَالِفاً لِهَوَاهُ، مُطِیعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِ أَنْ‌یُقَلِّدُوهُ»؛[3] «هر یک از فقها که بر نفس خود مسلط باشند و دین خود را حفظ کنند و با هوای نفس خود مخالفت ورزد و امر خدا را اطاعت کند، بر همگان واجب است که از او تقلید کنند».

علاءالسالم بعد از چرخشی ناگهانی، دلیل بر جواز تقلید را پذیرفته، ولی قائل است که این روایت، دلالت بر وجوب نکرده و می‌نویسد: «اصل این حدیث در تفسیر امام عسکری یا طبق تعبیر آنها، منسوب به امام عسکری، آمده است. در ابتدا گمان نمی‌کنم هیچ عاقلی که برای عقلش احترامی قائل است، نداند منظور از لفظ «فللعوام» این است که عوام می‌توانند اختیار داشته باشند؛ یعنی مکلف عامی، مختار است و می‌تواند تقلید کند یا تقلید نکند. تفاوت بین «فللعوام» که عوام می‌توانند و «علی العوام» (بر عوام واجب است) واضح‌تر از روز روشن است».[4]

این در حالی است که باید دقت کرد که لام در «فللعوام أن یقلدوه» برای تکلیف است، همانند لام در «وَلِلَّهِ عَلَی ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلْبَیْتِ مَنِ ٱسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا»؛[5] «و برای خدا بر مردم است که آهنگ خانه (او) کنند، آنها که توانایی رفتن به سوی آن دارند» که در صورت جمع شدن شرایط، حق ثابتی از جانب مردم برای خداوند ایجاد می‌گردد؛ لذا در صورتی که شرایط تقلید و شرایط حج برای هر کدام از عوام فراهم شد، بایستی آن را پذیرفته و انجام دهند. در نتیجه باید توجه کرد که سخنان علاء السالم در مورد تقلید، معارض روایات و کلام احمد اسماعیل بصری (که امامت او را پذیرفته‌اند) بوده است.

پی‌نوشت:
[1]. علاء سالم، تحقیقی در دلایل تقلید، گروه مترجمان انتشارات انصار امام مهدی (عج)، اول، ۱۴۰۰ ش، ص۷.
[2]. احمد اسماعیل بصری، التیه الطریق الی الله، الطبعةالثانیة، 1431ق، ص۴۱.
[3]. حسن بن علی (ع)، التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری علیه‌السلام، ص 300، مدرسة الإمام المهدی، قم، اول، ۱۴۰۹.
[4]. علاء سالم، تحقیقی در دلایل تقلید، گروه مترجمان انتشارات انصار امام مهدی (عج)، اول، ۱۴۰۰ ش، ص۵۲.
[5]. سوره آل‌عمران، آیه ۹۷.