پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ نشانه‌های ظهور، یکی از مباحث مهم مهدوی است که در جامعه دینی از جانب برخی خواص، به شکل افراطی مطرح شده و به این خاطر، جریان‌های انحرافی به‌خصوص جریان «احمد اسماعیل بصری»، از این روند نهایت سوءاستفاده را برای پیشبرد اهداف خود برده‌اند. خروج یمانی، در چندین روایت از جمله نشانه‌های حتمی قیام امام زمان عجل‌الله‌فرجه شمرده شده، که احمد اسماعیل بصری تلاش کرده از آن به نفع خویش سوءاستفاده کند.

احمد اسماعیل بصری، در ابتدای دعوت انحرافی خود، یمانی را یکی از زیردستان و مبلغین تحت فرمانش معرفی کرده و خود را یمانی نمی‌دانست. چنانچه در بیانیه معرفی یمانی آورده است: «ای مردم! بدانید که یمانی کسی نیست، جز دست راست من، که دعوت‌کننده به سوی امر من است و مردم را به راه خدا که من با ارشاد و راهنمایی پدرم امام مهدی در آن مسیر هستم، هدایتگری می‌کند. اگر روزی از روزها، کسی که بر یمین من بوده، از راه مستقیم به چپ یا راست منحرف شود، در او بداء حاصل می‌شود و به حقیقت گمراه و منحرف از راه مستقیم الهی شده و به راه جحیم دعوت کرده، ابلیس و سربازانش از انس و جن به او وحی می‌کنند».[1]

وی در این متن، به دو مسئله اعتراف کرده است:

۱. اینکه یمانی فردی غیر از احمد الحسن است.

۲. امکان انحراف یمانی وجود دارد؛ درحالی که طبق روایت امام باقر علیه‌السلام، یمانی صاحب هدایت بوده؛ «لَیْسَ فِی الرَّایَاتِ رَایَةٌ أَهْدَی مِنْ رَایَةِ الْیَمَانِیِ هِیَ رَایَةُ هُدًی».[2] «هیچ پرچمی هدایت یافته‌تر از پرچم شخصیت یمنی نخواهد بود. پرچم او هدایت و درستی است». با این حساب، هدایتگر بودن یمانی، تشکیکی بوده و یقینی نخواهد بود.

احمد اسماعیل بصری، به یک‌باره خودش را یمانی موعود دانست و اعلام کرد: «و امری أبین من الشمس فی رابعة النهار و إنی أول المهدیین و الیمانی الموعود».[3] «و امر من روشن‌تر از خورشید، در وسط روز است و من اولین مهدیین و همان یمانی موعود هستم».

این در حالی است که برخی از روایات، اشاره به این مسئله دارند که حتی یک یاری‌کننده از بصره برای حضرت نخواهد بود، چه رسد به اینکه شخصی با یاران خود از آنجا قیام کرده و به حضرت یاری رساند.

نعمان مغربی نقل کرده که امام جعفر صادق علیه‌السلام برای تعدادی از اهل کوفه فرمودند: «أنصارُنا غَیرُکُم مَا یَقُومُ مَعَ قَائِمِنَا مِن أَهلِ‌الکوفَةِ إِلَّا خَمسُون رَجُلَا، وَ مَا مِن بَلدَةِ إِلَا وَ مَعَهُ مِنهُم طَائِفَة إلا أَهل البَصرَةِ فَاِنُّهُ لَا یَخرُجُ مَعَهُ مِنهُم إِنسَان».[4] «همراه قائم ما فقط پنجاه نفر از کوفه قیام خواهد کرد و هیچ سرزمینی نیست، مگر اینکه گروهی به یاری وی می‌شتابند، الا اهل بصره؛ پس همانا حتی یک انسان به همراه قائم خروج نمی‌کند».

در نتیجه باید توجه کرد که ادعاهای احمد اسماعیل بصری، درباره یمانی سیر تطوری دارد، به این شکل که او در ابتدای فعالیت خویش، شخص دیگر را یمانی دانست؛ پس مدتی خویش را یمانی دانسته که این ادعا نیز معارض روایات در منابع شیعی است.

پی‌نوشت:
[1]. بیانیه، لا یمانی الا لی کیمینی، 28 آبان 1383 ش.
[2]. ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة، نشر صدوق، تهران، اول، 1397ق، ص۲۵۶.
[3]. بیانیه 9 خرداد 1384 ش.
[4]. ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار علیهم‌السلام، جامعه مدرسین، قم، اول، ۱۴۰۹ ق، ج۳، ص۳۶۶.