پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ احمد اسماعیل بصری، خویش را یمانی موعود دانسته و در بیانیه خویش اعلام کرد: «و امری أبین من الشمس فی رابعة النهار و إنی أول المهدیین و الیمانی الموعود»؛[1] «و امر من روشن‌تر از خورشید در وسط روز است و من اولین مهدیین و همان یمانی موعود هستم». همچنین پا را از این فراتر گذاشته، مدعی شده است که نام و محل تولد یمانی با او تطبیق می‌کند. احمد بصری در این رابطه می‌نویسد: «الیمانی اسمه احمد و من البصره»؛[2] «اسم یمانی احمد است و از بصره است».

در مورد نام واقعی یمانی، حدیثی از پیشوایان معصوم علیهم‌السلام به دست ما نرسیده است؛ اما در کلمات غیر معصومان و در منابع اهل‌سنت، اشاره‌هایی به نام این شخصیت شده ولی در هیچ منبعی، نام احمد برای یمانی ذکر نشده است.

علامه مجلسی از سطیح کاهن چنین روایت می‌کند: «ثم یخرج ملک من صنعاء الیمن، أبیض کالقطن اسمه حسین أو حسن»؛[3] «سپس از صنعای یمن، مردی سفید، بسان پنبه به نام حسین یا حسن قیام می‌کند». در منابع دیگر، اسامی همچون جهجاه[4] و شعیب بن صالح[5] برای یمانی مطرح شده، درحالی که از نظر ضوابط علمی، نمی‌توان به مطالب یاد شده اعتماد کرد؛ زیرا هیچ کدام از گزارش‌ها به معصوم نمی‌رسد و از اسناد متقنی برخوردار نیستند. بنابراین به‌طور قاطع می‌توان حرف احمد اسماعیل بصری را باطل و بدون مدرک دانست.

ادعای دیگر احمد بصری این بود که یمانی از بصره خروج می‌کند، در حالی که چندین روایت، بر خروج یمانی از یمن اشاره می‌کند. یکی از شاخصه‌های جریان یمانی که در روایات متعددی بیان شده، توجه به مکان قیام یمانی و محل پیدایش جنبش این جریان است. در روایات، مکان خروج یمانی، از یمن معرفی شده است؛ همان گونه که محمد بن اسماعیل ثقفی از امام باقر علیه‌السلام نقل می‌کند: «وَ إِنَّ مِنْ عَلَامَاتِ خُرُوجِهِ خُرُوجَ السُّفْیَانِیِ مِنَ الشَّامِ وَ خُرُوجَ الْیَمَانِیِ مِنَ الْیَمَنِ»؛[6] «و از علامات خروج قائم علیه‌السلام، خروج سفیانی از شام و خروج یمانی از یمن است». در روایات، محل تولد و خروج یمانی، کشور یمن دانسته شده است؛ درحالی که محل تولد و خروج احمد اسماعیل بصری، از بصره و کشور عراق است و به این خاطر، بطلان جریان احمد اسماعیل بصری روشن خواهد شد. در نتیجه باید توجه کرد که با سنجش سخنان احمد اسماعیل بصری، در مورد نام و محل تولد یمانی، با روایات معصومین علیهم‌السلام، به‌سادگی باطل بودن ادعای او روشن می‌شود.

پی‌نوشت:
[1]. احمد الحسن بصری، بیانیه 9 خرداد 1384 ش.
[2]. احمد الحسن بصری، متشابهات، ج۴، ص۴۶.
[3]. علامه مجلسی، بحار الأنوار، چاپ 2، مؤسسةالوفاء، ۱۴۰۳ ق، ج۵۱، ص۱۶۳.
[4]. عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، دارالمعرفة، بیروت، ۱۳۷۹، ج۶، ص۵۴۵.
[5]. همان، ج۱۳، ص۷۷.
[6]. ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمة، اسلامیه، تهران، دوم، ۱۳۹۵ ق، ج۱، ص۳۲۸.