پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «سید ابوالفضل برقعی » که افراطیون اهل‌سنت برای سوءاستفاده از نام او، وی را آیت‌الله‌العظمی و یا علامه می‌نامند، از نویسندگان و روحانیون معاصر است که به‌ نقد شیعه و عقاید شیعی می‌پردازد؛ وی در مواضع متعدد به انکار وجود حجتی الهی (امام) از جانب خدا می‌پردازد و معتقد است که امامت انحصاری نیست و درباره برخی از احادیثی که می‌گوید امامت پس از امام حسن و امام حسین علیهماالسلام در فرزندان امام حسین علیه‌السلام است و پس از آنان در دو برادر جمع نمی‌شود، می‌نویسد: «امامت و پیشوایی در هر مسلمانی که واجد شرایط و لایق باشد، ممکن است؛ چنانکه خداوند متعال می‌فرماید: «وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّییّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا»؛[1] «و آنان که می‌گویند: ای پروردگار ما! از همسران و فرزندانمان دل‌های ما را شاد دار و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان». برقعی در ادامه می‌نویسد: اگر دو برادر، مانند حضرت محمد بن علی بن الحسین و حضرت زید بن علی بن الحسین، به شریعت اسلام و مسائل دین، عالم باشند، چه اشکالی دارد که هر دو پیشوایی کرده، مردم را ارشاد کنند؟ اصلاً چرا و به چه دلیل، امامت را انحصاری بدانیم؟»[2]

در نقد این ادعای برقعی باید گفت که انحصاری بودن امامت، دلیل قرآنی دارد که می‌فرماید: «وَإِذِ ابْتَلَی إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّییّتِی قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ»؛[3] «و (به یاد آر) هنگامی که خدا ابراهیم را به اموری امتحان فرمود و او همه را به جای آورد، خدا به او گفت: من تو را به پیشوایی خلق برگزیدم. ابراهیم عرض کرد: آیا به فرزندان من هم این مقام می‌رسد؟ فرمود: (اگر شایسته باشند می‌دهم؛ زیرا) عهد من به مردم ستمکار نخواهد رسید».

بر اساس این آیه و همان‌طور که مفسران اشاره کرده‌اند، امامت جعل و انتصاب الهی و همچنین عهد الهی است. علامه طباطبایی درباره این آیه می‌نویسد: «امام یعنی مقتدا و پیشوایی که مردم به او اقتدا کرده، در گفتار و کردار از او پیروی کنند[4] و این امامت، همان‌طور که از آیه بر می‌آید، بعد از امتحانات محقق می‌شود و جعل و نصب الهی است».[5]

بنابراین، امامت از جانب خدا تعیین می‌شود و انحصاری است. آیه مورد استناد برقعی از سوره فرقان، به امامت الهی اشاره ندارد و در آن جعل الهی مطرح نیست؛ بلکه مراد آن آیه این است که افراد باتقوا می‌توانند از خدا درخواست پیشوایی در برخی امور دنیوی کنند و ممکن است خدا هم به آنها عنایت کند؛ اما کسی نمی‌تواند ادعا کند این پیشوایی همان امامت از جانب خدا و عهد الهی است.

پی‌نوشت:
[1]. سوره فرقان، آیه 74.
[2]. برقعی، سید ابوالفضل، عرض اخبار و اصول، ص656-657.
[3]. سوره بقره، آیه 124.
[4]. طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ج1، ص270.
[5]. همان، ص247.