پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از مهم‌ترین دلایل جریان انحرافی احمداسماعیل بصری برای اثبات حقانیت‌شان حدیثی است که در کتاب الغیبة شیخ طوسی نقل شده و معروف به حدیث وصیت شده است. آنان مدعی هستند که این وصیت، هیچ گونه ضعفی نداشته و دلیل قاطع بر امامت احمدبصری است.

محمد شاکری یکی از پیروان احمداسماعیل بصری در پاسخگویی به اشکالات ضعف حدیث وصیت نوشته است: «...او توضیحی دربارۀ چگونگی ضعف این روایت نمی‌دهد و با یک جملۀ کوتاه خیال خود را راحت کرده و روایت مقدس را از حیز انتفاع ساقط می‌کند که البته این کار بسیار زشت و ناپسند است. برای آگاهی از صحت سند حدیث وصیت مراجعه کنید به کتاب «دفاع از وصیت» نوشتۀ شیخ ناظم العٌقیلی».[1]

این روایت از حیث سند و دلالت روایت دارای اشکالات اساسی است که با اندک تأمل این مسئله روشن خواهد شد که جریان احمد اسماعیل بصری به دلیلی تمسک کرده‌اند که سست‌تر از خانه عنکبوت بوده و مصداق آیه شریف «وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ ۖ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ»؛[2] «در حالی که سست‌ترین خانه‌های خانه عنکبوت است اگر می‌دانستند!».

بررسی سندی روایت:

سند این روایت در پایین‌ترین درجه اعتبار است چرا که در آن، دو فرد مجهول‌الحال مثل حسن بن علی و پدرش وجود دارد؛ راوی دیگر، فردی است که از حیث وثاقت، ضعیف است و راوی دیگر، علی بن الحسین می‌باشد که نمی‌دانیم چه کسی است و اما اینکه فرقه احمد بصری ادعا دارد این فرد همان پدر شیخ صدوق، علی بن الحسين بن بابویه است دلیلی بر آن وجود ندارد و تنها یک احتمال بدون دلیل می‌باشد. در مورد جعفر احمد المصری نیز اگر چه احتمال دارد مراد جعفر بن احمد بن علی بن بيان بن يزيد بن سيابه الغافقی المصری باشد اما هیچ دلیل بر اعتبار و وثاقت این فرد نیز در دست نیست.

باید توجه داشت این روایت نمی‌تواند در مباحث اعتقادی مورد احتجاج واقع شود؛ زیرا در مباحث اعتقادی، فقط به روایات مستفیضه[3] یا متواتر[4] می‌توان استناد کرد.

‌بررسی دلالت روایت:

نکته دیگر در نقد حدیث وصیت این است که محتوای آن با مبانی شیعه، نظیر رجعت امام حسین علیه‌السلام در زمان حیات امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه و تعداد اوصیای رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در تضاد است؛ زیرا طبق روایات متواتر، اوصیای رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله 12 وصی و خلیفه هستند؛ در حالی که جریان احمد اسماعیل بصری بر اساس حدیث وصیت، قائل به 24 وصی برای رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله شده است. از این‌رو علامه مجلسی، مضمون حدیث وصیت را شاذ و خلاف مشهور دانسته و می‌فرمایند: «بيان هذه الأخبار مخالفة للمشهور»؛[5] «مضمون این اخبار، خلاف مشهور روایات است».

درنتیجه باید توجه کرد که حدیث وصیت از حیث سند، از اعتبار بسیار پایینی برخوردار است و از جهت دلالت و مضمون باید توجه کرد که خلاف مبانی شیعی در بحث رجعت و تعداد اوصیای رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله می‌باشد، به همین خاطر برای ما قابل پذیرش نیست.

پی‌نوشت:
[1]. شاکری، محمد، پاسخی به یک نوشته در نقد کتاب «چهل حدیث درباره مهدی موعود و مهدیین»، نوشته ناظم العقیلی، هفته نامه زمان ظهور، ش 156.
[2]. عنکبوت/41.
[3]. حدیث مستفیض، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به خبری گفته می‌شود که راویانش زیاد بوده ولی به حد تواتر نرسد.
[4]. خبر متواتر، روایتی است که به تنهایی، باعث اطمینان خاطر شود و این اطمینان خاطر برخاسته از نقل راویان متعددی (در همه طبقات) است که همدستی آنان بر جعل خبر و دروغ پردازی عادتاً محال می‌باشد.
[5]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحياء‌التراث‌العربي، بيروت، دوم، 1403 ق، ج‏53 ؛ ص148.