پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ تورات هر چند همه مردان و زنان يهودی را موظف به عبادت كرده است اما متن مدوّ نی برای عبادات متداول معرفی نكرده است. عبادات متداول در میان یهودیان عمدتاً ابداعی است.

اساس و ریشه عبادت یهود را تا حدود 2000 سال پیش، مراسم تقدیم قربانی برای معبد سلیمان تشکیل می داد و دعای لفظی در کنار آن قرار می گرفت. ولی پس از ویرانی معبد اورشلیم در سال 68 میلادی، به سبب فاصله ‌گیری جامعه یهودیان از معبد و توقف مراسم تقدیم قربانی برای آن، به حکم مجمع کبیر علمای یهود، اصل عبادت یهود بر نماز و دعاهای کلامی قرار گرفت. با گذشت زمان، آیین و متن نمازها به شکل مدون امروزی در آمد.

نماز در لفظ عبری «تفیلا» نامیده می شود که به معنای هرگونه دعا و نیز در قالبی خاص است. تورات متن مدوّنی برای تفيلا (نماز) معرفی نكرده، لكن همه مردان و زنان يهود را موظف به خواندن نماز كرده است: «خداوند خدای خود را دوست بداريد و او را با تمامی دل و با تمامی جان خود عبادت كنيد.»(تثنيه، 11: 13) دانشمندان يهود، عبارت پرستش و بندگی از طريق قلب را همان دعا و نماز به درگاه خالق تفسير كرده اند.(1)

تفیلا به دو بخش کلی تفیلای عادی و تفیلای ویژه تقسیم می گردد. تفیلای عادی در ایام عادی هفته (شنبه شب الی بعد از ظهر جمعه) خوانده می شود که به ترتیب عبارتند از:

1. نماز صبح یا شَحَریت(سحری)، که زمان مجاز برای خواندن آن از حدود یک ساعت قبل از طلوع آفتاب تا حدود 4 ساعت پس از آن است.

 2. نماز عصر یا مینحا(قربانی) که نیم ساعت پس از ظهر شرعی تا دقایقی پس از غروب آفتاب خوانده می شود.

 3. نماز شام یا عَرویت (شامگاه) که از غروب آفتاب تا قبل از سپیده دم روز بعد(نیمه شب) خوانده می شود.

 اين نمازها متشکل از فقراتی برگرفته از کتاب اشعیا، حزقیال و مزامیر، سرودهایی نیایشی و نیز دعاهای که در دوره های تلمودی و پس از تلمودی ساخته شده اند، می باشد. طولانی ترين عبادت، عبادت صبح است که در دوشنبه ها و پنج شنبه ها قسمتی از طومار تورا بر خواندنی های آن افزوده می شود.

خواندن تفیلا در هر سه نوبت بر مردان بالغ واجب است. بهتر است كه تفیلا به صورت جماعت و با حضور حداقل ده مرد بالغ(بالای 13 سال) و عاقل یهودی به امامت «شاليَح صيپور»(پيش نماز) برگزار شود. زنان حداقل موظف به خواندن یک نوبت تفیلا هستند. در صورت عدم امکان خواندن یک نوبت تفیلا، می توان آن را از طریق دوبار خواندن نوبت بعدی جبران نمود.

تفيلاهای ويژه در ایام خاص خوانده می شود، نظیر شبات (شب و روز شنبه)، رُوش حُودِش(روزهای اول ماه عبري)، اعياد «پسح» و «شاووعوت» در بهار، «سوكوت» در ابتدای پاييز و دو روز اول سال نو عبری كه «رُوش هَشانا» نام دارند و دهمين روز از سال نو عبری كه «كيپور» نام دارد و در این روز، روزه می گیرند و کاملاً از خوردن و آشامیدن امساک می کنند. در این ایام، علاوه بر تفیلاهای عادی، این تفیلاها هم خوانده می شوند.

شرایط ادای نماز نزد یهودیان عبارت از پاکی مکان و بدن نمازگزار و پوشیده بودن بدن در حد معمول است. مرد هنگام تفیلا کلاه (کیپا) بر سر می نهد و زن نیز موهای خود را در این مراسم می پوشاند. علاوه بر این در تفیلای شحریت، مردان از دو نماد دیگر به نام «صیصیت» و «تفیلین» استفاده می کنند.  صیصیت، شامل پارچه ای است که بالا تنه را می پوشاند و در چهار گوشه آن بندهایی به روش خاص گره خورده و نشانی از احکام الهی است. تفیلین، از دو محفظه چرمی تشکیل شده است که توسط بندهای چرمی، به بازو و پیشانی بسته می شوند. داخل این محفظه ها فقراتی از تورات (به صورت دست نوشته بر روی پوست دباغی شده مخصوص) قرار دارند که آن نیز نشانی از احکام و کلام الهی است.

یهودیان تفیلا را (چه انفرادی و چه جماعتی و چه در کنیسه یا بیرون از آن) رو به سوی مغرب و با نیت «بیت المقدس» می خوانند، هرچند که خواندن تفیلا در جهت دیگر نیز آن را باطل نمی کند. در نقاط دیگر عالم با توجه به محل قرارگیری آن مکان نسبت به اورشلیم و بیت المقدس، ممکن است که جهت به سمت مشرق تغییر یابد.(2)

مطلبی را که می توان به عنوان تفاوت تفیلای یهودیان و نماز مسلمانان بیان کرد آن است که نماز با ارکان امروزی آن از همان ابتدا توسط بنیان گذارش یعنی پیامبر خدا(صلی‌الله‌علیه‌واله) بیان شده است، اما تفیلای یهودیان با ارکان امروزی آن، حدود 2600 سال بعد از حضرت موسی(علیه‌السلام) وارد یهودیت شده است. از این رو علمای یهود برای اثبات این عبادات متداول و رایج، معتقدند خداوند در کوه طور فرمان های عبادی را به حضرت موسی(علیه‌السلام) داده اما در تورات نیامده بلکه تا دو هزار سال بر زبان‌ها جاری و در سینه‌ها نقش بسته بوده تا اینکه بعداً علمای یهودیت، آن را به نام «میشنا» مکتوب کردند.

اما اشکالی که به این سخن می توان وارد کرد آن است که اولاً انبیای بنی اسرائیل سفارشات فراوان به برپایی احکام تورات داشتند و حتی فراوان از احکام آینده نظیر خروج ماشیح(مسیح) خبر دادند، پس چطور با وجود شدت احتیاج به احکام میشنا نسبت به آن ساکت ماندند. ثانیاً در منابع یهودی هست که یهودیان بعد از اتمام اسارت هفتاد ساله بابل، وقتی به بیت المقدس برگشتند، تورات را با اینکه بین یهودیان معمول بود و از یادها رفته بود اما همه در حیرت به سر می بردند تا اینکه عزیر نبی که حافظ تورات بود، از نو تورات را مکتوب کرد. حال سؤال این است که چگونه ممکن است میشنا که ده برابر تورات است را در حفظ داشته باشند؟(3)

نتیجه آنکه تورات هر چند همه مردان و زنان يهودی را موظف به عبادت و بندگی خداوند كرده است اما متن مدونی برای عبادات متداول معرفی نكرده است. عبادت اصلی یهودیان تا قبل از ویرانی دوم معبد، قربانی بوده است و پس از آن به تدریج آیین نماز در یهودیت وارد شده است. از این رو عبادات متداول در میان یهودیان عمدتاً ابداعی است.

پی نوشت:
(1). ر.ک: رحمن دلرحيم، «فوايد و آثار نماز»، مرداد 1384، انجمن کلیمیان ایران؛ «نماز (تفيلا) در آيين يهود»، انجمن کلیمیان ایران
(2). آلن آنترمن، باورها و آیین‌های یهودی، ترجمه رضا فرزین، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب، 1393، ص 255- 257؛ انجمن کلیمیان ایران، «نماز (تفيلا) در آيين يهود»
(3). حاج بابا قزوینی یزدی، محضر الشهود فی رد الیهود، قم: موسسه فرهنگی- انتشاراتی حضور، 1378ش، ص 60- 75