پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بعضی از علمای اهل سنت یکی از ادله و اصول فقهی خود را قیاس می دانند و با استفاده از آن فتوا می دهند. مفتیان وهابی برای ایجاد شبهه، با استناد به کلام چند نفر از علمای شیعه ادعا می‌کنند، بر خلاف نظر ائمه اثنی عشر، علمای شیعه نیز در فتاوای خود از قیاس استفاده می‌کنند. آنان در ادامه می‌گویند، علمای شیعه با سیاه نمایی فراوان نسبت به اصول فقه اهل سنت و وهابیت، مکرراً از قیاس در فتاوای خود استفاده کرده‌اند و حتی با وجود علم به حرام بودن قیاس از منظر امامان شیعه و بدعی بودن و بطلان، آن را به کار می‌گیرند.

در پاسخ به این شبهه یک نکته بیان می شود:
قیاس اصولی با قیاس منطقی تفاوت فراوانی دارد. قیاس اصولى معادل تمثیل در منطق است و قطع آور نیست و باید گفت، قیاس منطقى اطمینان بخش است. فقهای شیعه در تبیین حکم، از قیاس منطقی استفاده می‌ کنند، اما نه به گونه‌ای که اهل سنت از قیاس استفاده می‌ کنند. زیرا اهل سنت از قیاس اصولی یا همان تمثیل استفاده می‌ کنند.

برای فهم این مطلب، یک مثال، ارائه می گردد. در مثال پیش رو حرمت خمر  بیان می گردد؛ «الخمر حرام لانه مسکر؛ خمر حرام است، به دلیل آنکه مست کننده است.» فقهای شیعه، در مورد هر ماده مست کننده دیگرى از جمله آبجو و غیره، به واسطه داشتن ملاک و ضابطه روشن یعنى همان علت حرمت که سستى و اسکار و مستی آوری است، به راحتى حکم به حرمت مى‌ دهند. زیرا در این مثال، علت حرمت خمر، مسکر بودن آن است. بر همین اساس هر آنچه که همانند خمر باشد و قدرت مست کنندگی داشته باشد، حرام می‌ شود.

این قیاس در نزد اصولیون شیعه، به قیاس منصوص العله نام‌ گذاری شده است که نزد فقهای شیعه داراى اعتبار است. زیرا موجب قطع بوده و یقین‌ آور است. در این نوع قیاس، شارع علت و فلسفه حکم را بیان می‌ کند و جایى براى اجتهاد شخصى باقى نمى‌ ماند.
اما باید گفت، قیاس مورد نظر اهل سنت، معادل تمثیل منطقى است و قطع آور نیست. زیرا تشخیص و استخراج فلسفه حکم در این مورد توسط غیر شارع صورت مى‌ گیرد و مسلم است که نمى‌ تواند کامل باشد و با منظور شارع مغایرت خواهد داشت. به همین جهت قیاس منصوص العله نزد شیعه حجیت دارد و قیاس مورد نظر اهل سنت، حجیتى نداشته و باطل است.

محمدجواد مهریار