پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در دوره معاصر جهان تشیع، عده‌ ای در پِی کم رنگ کردن نقش سنت در ساختار مسائل دینی بوده و اعتبار بسیاری از روایات را منکر شده‌ اند و این افراد، جریان «قرآنیون شیعه» را تشکیل داده‌ اند.
برخی از سردمداران این فرقه، نظرات متفاوتی با دیدگاه اغلب عالمان شیعه درباره مؤلفان کتب حدیثی شیعه دارند، که در این مجال می‌ توان به آراء ابوالفضل برقعی، یکی از تاثیرگذارترین افراد این جریان اشاره کرد.

برقعی در زمینه اعتبار کتاب کافی کلینی می‌ نویسد: «لازم است بدانيم كه احاديث « كافی» هم از نظر أسناد و روات بسيار معيوب است و هم به لحاظ متن و مطالب اشكال دارد؛ زيرا اكثر روات آن به قول علمای رجال شيعه از ضعفاء و مجروحين و مجاهيل و صاحبان عقائد باطله هستند. مشكل ديگر کافی آن است كه صرف نظر از كذاب و فاسد العقيده بودن بسياری از روات آن، برخی از احاديث اين كتاب، به كسانی نسبت داده شده كه اعتقاد آنان ضد روايت منسوب به ايشان است.»[1]

اما در نقد این ادعای برقعی باید گفت که از مهمترين كتابهايی كه در طول تاريخ حديث شيعه، صحت احاديثش مورد بررسی قرار گرفته، كتاب الكافی تأليف ثقة الاسلام كلينی است. حديث پژوهان شيعه در طيفی گسترده به اظهارنظر در مورد صحت احاديث اين كتاب شريف پرداخته‌اند و از صحيح دانستن تمام احاديث كافی و عدم احتياج به بررسی اسانيد آن، تا صحيح دانستن بخش‌هايی از آن نظرات خود را ابراز کرده‌اند و اینگونه نیست که تمامی احادیث کتاب کافی از نظر متن و روات معیوب باشد. این ادعای برقعی، ادعایی مغرضانه و بی اساس است.

صاحب مستدرک برای اعتبار احادیث کافی به نکاتی اشاره می کند. یکی این است که در مورد کافی گفته شده است: "لم یُعمل مثله" و یا "اجل کتب الشیعة" که این اوصاف، خود علامت این است که امتیازاتی که سایر کتب دارند در کافی به مقدار بیشتری وجود دارد.[2]

نجاشی در این زمینه می نویسد: «نخستين كسی كه در مورد صحت روايات الكافی به اظهارنظر پرداخته، مؤلف آن است. كلينی كه بيش از بيست سال برای تأليف اين كتاب، صرف وقت كرده است.»[3]

اما آنچه در بیان جایگاه شخصیتی و علمی کلینی در کتب تراجم و تاریخ آمده است، همگان از موافق و مخالف، از فضل و عظمت منزلت وی یاد کرده‌ اند. با توجه به شهرت و آوازه کلینی، شیعه و سنی در فتاوا به او روی آوردند و وی را به «ثقة الاسلام» ملقب ساختند. مردم به سبب تقوا، علم و فضیلت او، در رفع مشکلات دینی و گرفتن فتوا به وی مراجعه می‌‌کردند.[4]

شیخ طوسی با تعبیرِ دانشمندی جلیل القدر، عالم به روایت، ثقه و عالم به اخبار، از کلینی یاد می‌ کند.[5] نجاشی دانشمند رجالی شیعه، او را شیخ و پیشوای شیعه در «ری» در زمان خویش و موثق‌ترین آنها در حدیث و ضبط آن معرفی می‌‌کند.[6]
عالمان شیعی دیگر نظیر ابن شهرآشوب، علامه حلی، ابن داود حلی، تفرشی، اردبیلی و سید ابوالقاسم خویی نیز تعابیر و عبارات شیخ طوسی و نجاشی را تأیید کرده‌ اند. سید بن طاووس، وثاقت و امانت او را در نقل حدیث، مورد اتفاق همگان می‌ داند.[7]

نتیجه: دیدگاه برقعی درباره شیخ کلینی، بی اساس و فاقد پشتوانه علمی و به جهت رد کردن کتاب ایشان است که بدون دلیل و مغرضانه چنین ادعایی کرده است.

پی‌نوشت:
[1]. برقعی، سید ابوالفضل، عرض اخبار اصول بر قرآن، ص۴۸.
[2]. محدث نوری، خاتمه مستدرک الوسائل، ج۳، ص ۲۷۳، ۴۶۴، ۴۶۵، ۴۷۷، ۴۷۹ و ۵۰۵.
[3]. نجاشی، رجال نجاشی، ص۳۷۷.
[4]. بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۳۲۵.
[5]. طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۴۲۹.
[6]. نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۷.
[7].  ابن شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۳۴.
حلی، خلاصه الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۲۴۵.
ابن داوود، رجال ابن داوود، ۱۳۹۲ق، ص۱۸۷.
تفرشی، نقد الرجال، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۲.
اردبیلی، جامع الرواه، ج۲، ص۲۱۸.
خویی، معجم الرجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۵۴.
ابن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۷۰ق، ص۱۵۹.