پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- برخی از عرفان‌های نوظهور علی‌الخصوص شخص دالایی لاما مهم‌ترین هدف از زندگی را شادی معرفی می‌کند جایگاه شادی در دین اسلام چیست؟

 شادی حالاتی است كه در بسياری از شرايط، در انسان دیده می‌‏شود. اين حالات را با حواس بيرونی هم‌چون: چشم و گوش و مانند آن نمی‌‏توان ديد، زيرا شادی با حس درونی قابل درك بوده و نمود ظاهری آن صرفاً در چهره و جسم انسان، در قالب «شادابی» بروز می‌کند. بنابراین، نسبت شادی و شادابی، نظير نسبت آرامش و وقار می‌‏باشد.[1]

 انواع شادی:

الف). شادی‏‌های گذرا: که به سبب هیجانات موقت و عوامل ساختگی و فعالیت‌های ظاهری بوجود می‌آید. و لذائذ آن، ریشه در خواسته‌های غریزی انسان دارد. مانند شادی حاصل از: لذائذ جنسی، ثروت و...
ب). شادی‌‏های پایدار: این شادی در وجود انسان نهادینه شده و لذائذ آن، ریشه در خواسته‌های فطری انسان دارد. مانند شادی حاصل از راز و نیاز عاشقانه با خدا، نوع دوستی و ابراز محبت واقعی انسان‌ها به یکدیگر و...
از منظر دين، نیاز انسان به هر دو نوعِ شادی، مورد توجه قرار گرفته است، اما شادی‌‏های زودگذر را در اولویت دوم انسان قرار داده است. با این استدلال که اگر روح، را مراتبه‌هایی از مراتب عالی وجود انسانی بدانيم، پس شادی روحانی نيز مرتبه‌‏ای برتر از سرور و نشاط جسمانی است كه از ثبات، شدت و گسترش و قوت فراوانی برخوردار است. اگر چه گاهی با سختي‌‏ها و رنج‌های جسمانی همراه مي‏‌شود لكن، در اين حال همه دشواری‌ها را نيز شيرين و جذاب می‌گرداند. در برخی موارد، شادی‌های گذرا مانع جدی برای رسیدن به شادی‌های پایدار است. در دعای وارده از حضرت امام زين‌العابدين(علیه‌السلام) آمده است: «وَاَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِّ لَذَّة بِغَيْرِ ذِكْرِكَ، وَمِنْ كُلِّ راحَة بِغَيْرِ اُنْسِكَ، وَمِنْ كُلِّ سُرُور بِغَيْرِ قُرْبِكَ، وَمِنْ كُلِّ شُغْل بِغَيْرِ طاعَتِكَ، خدايا...[2] از تو طلب بخشش می‌كنم از هر لذتی كه به غير ياد تو باشد و از هر راحتی كه به غير اُنس با تو باشد و از هر خوشحالی كه به غير قرب تو باشد و از هر دل مشغولی كه به غير اطاعت تو باشد.»از آن‌جا که دالایی‌لاما در أغلب دیدگاه‌‏های خود نسبت به انسان، نگاه قشری و سطحی دارد، در این مسئله هم دچار همین سطحی‌نگری شده و انسان را محدود به زندگی این جهانی کرده است، به‌طوری که انسان را از سایر ابعاد وجودی‌‏اش جدا کرده و هدف از زندگی را محصور در شادی‌‏های گذرا نموده است. [3]

قرآن کریم با توجه به تمامی ابعاد وجودی انسان، هدف از خلقت آدمی را بندگی خداوند معرفی کرده و می‌‏فرماید:: «وَ ما خَلَقتُ الجِنَّ وَ الإنسَ الّا لِیَعبُدونِ[ذاریات/56]و جن و انسان را نیافریدیم مگر برای این که مرا پرستش کنند.»
باتوجه به‏ این‌که هدف خداوند از خلقت، عبودیت است، شادی می‌‏تواند به عنوان پاداشی برای عبودیت در نظر گرفته شود و به هیچ‌وجه در جایگاه هدف غایی انسان قرار نخواهد گرفت. همان‌طور که قرآن کریم هم اعطای شادی‌های گذرا و همچنین شادی‌های پایدار را به خداوند اختصاص می‌دهد و آن‌دو را به عنوان پاداش و عطیه‌‏ای‏‏ رحمانی معرفی می‌کند. قرآن‌کریم می فرماید: «قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْیَفْرَحُواْ هُوَ خَیْرٌ مِّمَّا یَجْمَعُونَ[رعد/6]، بگو به فضل خدا و رحمت او شادمان شوند، زیرا این دو از هرچه می‌اندوزند بهتر است.»
 

پی‌نوشت:

[1]. دین خاستگاه شادی‌های پایدار، حميد پارسانيا، فصل‌نامه مطالعات راهبردی زنان، علمی–پژوهشی، شماره 14، 
[2]. صحیفه سجادیه، دعای سیزدهم.
[3].  هنر شاد زیستن، دالایی لاما، ترجمه انوشیروانی، ص 21.