پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در بسیاری از متون تاریخی و روائی اهل سنت، مهم‌ترین افتخاری که برای عثمان بن عفان ذکر شده، دامادی او برای دو تن از دختران رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) است (رقیه و ام کلثوم). به همین دلیل هم لقب «ذوالنورین» به عثمان داده‌اند و نیز روایتی ضعیف، نقل می‌کنند که نه اصلی دارد و نه اساسی، مبنی بر این که حضرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از مرگ دو دخترش فرموده‌اند: «اگر ده دختر هم می‌داشتم آن را به عقد عثمان در می‌آوردم.»

از طرف دیگر برخی از محققین بر این باورند که همسران عثمان هیچ کدامشان دختران پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نبودند. بلکه ربیبه آن حضرت، و دختران خواهر حضرت خدیجه (سلام الله علیها) بوده‌اند و برای این نظریه دلایلی ذکر کرده‌اند:
1. نبود رابطه صمیمانه بین پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و دختران آن حضرت. غیر از فاطمه زهرا (سلام الله علیها)، که با رجوع به سیره پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌بینیم آن حضرت رابطه صمیمانه ای با حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ داشتند و کتب روائی شیعه و سنی مملو از روایاتی است که در این زمینه وارد شده است.
تا جائی که حضرت رسول الله فاطمه را «ام ابیها» لقب دادند.[1] امّا هیچ روایتی، حتی یک روایت ضعیف نیز در کتاب شیعه و سنی نقل نشده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حتی یکبار در خانه رقیه و ام کلثوم را زده باشد.
2. در قضیه مباهله، که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) تمام بستگان درجه یک خود را انتخاب کرد، چرا دیگر دختران خود را نبرد و از بین «نساء» خود فقط حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را انتخاب کرد؟
از سعد بن ابن وقاص نقل شده: وقتی که معاویه به وی گفت: چرا علی(علیه السلام) را سب و دشنام نمی‌دهی؟ گفت: من سه چیز (سه فضیلت) را از او در خاطر دارم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره وی فرموده است، لذا هرگز او را دشنام نخواهم داد. چنان چه یکی از آن سه در من بود از شتران سرخ موی برای من محبوب تر بود.
وقتی آیه فَمَنْ حَآجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَی الْكاذِبِينَ[2]. بگو بیائید ما و شما بخوانیم فرزندان و زنان و نفوس خود را تا با هم مباهله کنیم نازل شد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) علی و فاطمه و حسن و حسین (علیه السلام)را فراخواند و فرمود خدایا اینان اهل من هستند.[3]
آیا «نساءنا» شامل دیگر دختران پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)نمی‌شد، یا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) دختر دیگری، غیر از فاطمه زهرا ( سلام الله علیها ) نداشت؟
3. اگر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) دختر دیگری داشت، چرا هیچ کس از آن‌ها خواستگاری نکرد در حالی که همه برای ازدواج با حضرت زهرا (سلام الله علیها) و قرابت با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) سر و دست می‌شکستند و بارها به خواستگاری آن حضرت آمدند، ولی در هیچ جایی از تاریخ اسلام ثبت نشده است که در مدینه، احدی از مهاجرین و یا انصار به خواستگاری دیگر دختران پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ، یعنی ام کلثوم و رقیه رفته باشد.
آیا غیر از این است که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)دختری غیر از حضرت فاطمه ( سلام الله علی‌ها) نداشته است؟
4. از دلایلی که بی اعتبار بودن این ادعا را ثابت می‌کند، اختلافی است که خود اهل سنت درباره تاریخ تولد دختران پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) دارند. به گونه ای که عده ای تولد آن‌ها را قبل از بعثت ذکر می‌کنند و عده ای بعد از بعثت.
ابن عبدالبر، از زبیر نقل می‌کند: نخستین فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) که به دنیا آمد قاسم بود و او از همه بزرگ‌تر بود، پس از او زینب و پس از وی عبدالله که به وی طیب و یا طاهر نیز می‌گفتند بعد از نبوت متولد شد، پس از آن ام کلثوم، سپس فاطمه و سپس از وی رقیه به دنیا آمدند[4].
از طرف دیگر نوشته‌اند که رقیه، کوچک‌ترین دختر رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)و حتی از حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) نیز کوچک‌تر بوده است، چنان چه ابن کثیر دمشقی می‌نویسد: بزرگ‌ترین فرزند پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) قاسم و پس از آن زینب، عبدالله، ام کلثوم، فاطمه و پس از آن رقیه بوده است[5].
با این تفصیل، چگونه می‌توان این سخن اهل سنت را قبول کرد که رقیه با عثمان ازدواج کرده بعد با او به حبشه مهاجرت نموده و حتی در داخل کشتی فرزندی از او سقط شده است!!! در حالی که می دانیم هجرت اول مسلمین به حبشه در سال پنجم بعثت بوده است. یعنی رقیه با این که کمتر از پنج سال داشته با عثمان ازدواج کرده و بچه ای را هم سقط کرده است!
5. دلیل دیگری که بر رد ادعای اهل سنت می‌توان گفت این است که، شخصی پیش عبدالله بن عمر آمد و نظر وی را درباره علی ـ علیه السلام ـ و عثمان جویا شد، وی گفت امّا عثمان، خداوند از گناه او (فرار عثمان در جنگ احد) در گذشت. ولی شما دوست ندارید که او را ببخشید، امّا علی ( علیه السلام)، پس او پسر عموی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و داماد اوست[6].
ملاحظه می‌شود که عبدالله بن عمر در حد این که خداوند از عثمان گذشته. از وی دفاع می‌کند و اشاره ای به داماد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)بودن او، نمی‌کند، که اگر بود حتماً اشاره می‌کرد امّا نسبت به حضرت علی (علیه السلام) استدلال می‌کند که او پسر عمو و داماد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) است.
6. حضرت زهرا (سلام الله علیها) بعد از رحلت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در جریان غصب فدک خطبه ای غرّا ایراد نمودند که در بخشی از آن فرمودند: ای مردم آگاه باشید که من فاطمه و پدرم محمّد(صلی الله علیه و آله و سلم) است، گفتارم تماماً یک نواخت از سر صدق بوده و از غلط و نادرستی به دور است اگر تحقیق کنید پیامبر اسلام پدر من بود نه پدر زنان شما و در عقد اخوت پسر عموی من بود نه شما[7].
اگر زنان عثمان دختران پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بودند، نباید فاطمه زهرا (سلام الله علیها) که سرور زنان بهشت است چنین سخنی بگوید، و از طرف دیگر عثمان نیز می‌توانست به این سخن حضرت اعتراض کند که زنان من نیز (دختران) پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بودند.
7. از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که فرمودند: «یا علی! خدای تعالی سه خصلت به تو عنایت فرموده است که به من و هیچ یک از مردم نداده است.
1. پدر زنی مانند من به تو ارزانی داشته است.
2. همسر پاکیزه ای و راستگوئی به تو عنایت نموده است.
3. حسن و حسینی از صلب تو به وجود آورده است که چنان فرزندی به من نداده است».[8]
در این روایت هم پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) پدر زنی خویش را منحصر در علی (علیه السلام) می‌داند نه کس دیگری.
بنابراین با توجه به مطالبی که گفته شد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) دخترانی غیر از حضرت فاطمه( سلام الله علیها) نداشته است، و لذا این که یکی از خلفا داماد آن حضرت بوده و دو تن از دختران ایشان را تزویج نموده ثابت نمی‌باشد. نهایت چیزی که می‌توان پذیرفت این است که رقیه و ام کلثوم که اهل سنت ازدواج عثمان با آن‌ها را فضیلتی برای او ذکر می‌کنند، ربیبه های پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بوده‌اند. یعنی یا دختران (هاله) خواهر حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، و یا دختران حضرت خدیجه (سلام الله علیها) از شوهران قبلی او بودند، چنان که ابن جوزی هم به این مطلب اشاره دارد[9].

پی نوشت:

[1]. ابن اثیر جزری، عز الدین، اسعد الغابة، بیروت، دارالفکر، 1409 ق، ج 6، ص 220.
[2]. آل عمران:61.
[3]. ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، بیروت، دارالکتاب العربی، 1413 ق، ج 3، ص 627
[4]. ابن عبدالبر، الاستیعاب، بیروت، دارالجیل، 1412 ق، ج 4، ص 1818
[5]. ابن کثیر دمشقی، ابوالفداء، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، 1407 ق، ج 2، ص 294
[6]. بخاری، محمد بن مسلم، صحیح بخاری، بیروت، دارالفکر، 1401 ق، ج 5، ص 157
[7]. جوهری، احمد بن عبدالعزیز، السقیفه و فدک، بیروت، شرکة الثقافة الاسلامیه، 1415 ق، ج 1، ص 209
[8]. دمشقی با عونی، محمد بن احمد، جواهر المطالب، قم، مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه، 1415 ق، ج 1، ص 209
[9]. ر.ک: ابن جوزی، عبدالرحمن، المنتظم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1412 ق، ج 15، ص 298
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات