پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ همسران رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جایگاه ویژه‌ای در میان مسلمانان داشته و تمامی فرقه اسلامی با احترام فراوان از آن‌ها یاد می‌کنند. خداوند در قرآن کریم صراحتاً تمام همسران آن حضرت را «مادران مؤمنان» معرفی کرده‌است. تمام مذاهب اسلامی از جمله پیروان اهل بیت (علیهم السلام) بر این مطلب اتفاق دارند و حفظ احترام همسران رسول خدا را که در حقیقت احترام خود آن حضرت است، لازم و ضروری می‌دانند. از طرف دیگر همین عنوان، وظیفه آن‌ها را نیز دشوارتر از زنان عادی کرده‌است؛ چنانچه خداوند خطاب به آنان می‌فرماید: «یا نِساءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَیْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذی فی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفاً. [الأحزاب/32] اى همسران پیامبر! شما همچون یکی از زنان معمولی نیستید اگر تقوا پیشه کنید؛ پس به گونه‌ای هوس‌انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید.»

به همین دلیل است که ما معتقد هستیم، صرف این که کسی همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) لقب گرفت، معصوم از لغزش و خطا نیست و خداوند نیز به صرف این عنوان، از لغزش‌های آنان نخواهد گذشت؛ بلکه با توجه به موقعیت آن‌ها و وظیفه سنگینی که خداوند به عهده آنها گذاشته‌است، سخت‌گیری بیشتری اعمال خواهد کرد، و البته اگر به وظیفه خود به درستی عمل کنند، ثواب بیشتری نیز خواهند برد. از این رو است که ما دیدگاه کاملاً معقول و معتدل نسبت به همسران رسول خدا داریم و تنها کسانی را که از اوامر الهی پیروی کرده و اعمال صالح انجام داده‌اند، مورد تکریم و احترام قرار می‌دهیم و معتقد هستیم آنان که با فرامین خدا و رسولش مخالفت کرده‌اند، احترامی ندارند؛ هرچند که در هیچ صورتی اجازه اهانت و توهین به آنها را نیز به کسی نمی‌دهیم.

اکثر همسران رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به دستورات خداوند عمل و تا آخر عمر به عهد و پیمانی که با خدا و رسول بسته بودند، پایبند ماندند و در نهایت به رضوان ابدی الهی نائل شدند. اما در این میان دو تن از آنان؛ یعنی حفصه و عایشه وضعیت دیگری دارند. اهل سنت از میان تمام همسران رسول خدا، این دو نفر را بیش از دیگران احترام می‌کنند و آن دو را برترین همسران رسول خدا دانسته و احترام فوق العاده‌ای برای آن‌ها قائل هستند. اما از دیدگاه شیعه، هر دوی آنها و به ویژه عایشه، حرمت نسبت خود را با پیامبر خدا حفظ نکرده و با دستورات الهی مخالفت‌های آشکاری کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که بر ام‌المؤمنین عایشه وارد است خروج او بر خلیفه وقتش، که بنابر نظر اهل سنت با اجماع مسلمین انتخاب شده بود و بنای اولین فتنه جنگ و لشکر کشی مسلمان علیه مسلمان در تاریخ اسلام است. این در حالی است که در منابع اهل سنت بدترین تعابیر را برای کسی که بر خلیفه خروج می‌کند، وجود دارد.

اطاعت از حاکم اسلامی در منابع اهل سنت؛ طبق نقل صحیح بخاری که در دو روایت آن را ذکر کرده‌است، اطاعت از حاکم و خلیفه به اندازه‌ای مهم و ضروری است که هرکس صبر و شکیبائی را کنار بگذارد و یک وجب از حاکم دور شود، به مرگ جاهلی می‌میرد: «حدثنا مُسَدَّدٌ عن عبد الْوَارِثِ عن الْجَعْدِ عن أبی رَجَاءٍ عن بن عَبَّاسٍ عن النبی قال: من کَرِهَ من أَمِیرِهِ شیئا فَلْیَصْبِرْ فإنه من خَرَجَ من السُّلْطَانِ شِبْرًا مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً.[1] ابن عباس می‌گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) فرمود: «کسی که از حاکمش آزرده شده‌باشد، باید صبر کند. به درستی که هر کس از سلطانش به اندازه یک وجب دور شود، به مرگ جاهلی از دنیا رفته‌است.» ابن اثیر جزری متوفای سال 544 در شرح حدیث «من فارق الجماعه...» می‌نویسد: «معنای روایت آن این است که اگر جماعتی پیمانی ببندند که موافق کتاب و سنت باشد، برای احدی جایز نیست که از آن جدا شود و اگر مخالفت نماید، شایسته همان وعیدی است که در روایت آمده‌است.»[2]

مسلم نیشابوری در صحیح خود هر دو روایت بخاری را در یک روایت جمع کرده‌است: «حدثنا شَیْبَانُ بن فَرُّوخَ حدثنا جَرِیرٌ یَعْنِی بن حَازِمٍ حدثنا غَیْلَانُ بن جَرِیرٍ عن أبی قَیْسِ بن رِیَاحٍ عن أبی هُرَیْرَةَ عن النبی (صلی الله علیه و سلم) أَنَّهُ قال من خَرَجَ من الطَّاعَةِ وَ فَارَقَ الْجَمَاعَةَ فَمَاتَ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً...[3] ابو هریره می‌گوید:‌ رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: کسی از اطاعت [حاکم] خارج شود و از جماعت جدا شود و در آن حال بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده‌‌است.» (مسلمان نمرده است.)

آیا در نزد اهل سنت مدرکی معتبرتر از صحیح بخاری و صحیح مسلم وجود دارد که ما از آن سند بیاوریم؟ آیا ام‌المؤمنین عایشه بر علیه خلیفه وقتش شورش نکرده است؟ خلیفه‌ای که به اذعان تاریخ نگاران اهل سنت بیشترین اجماع مسلمین در مورد او صورت گرفت؟[4] آیا اولین مسلمان کشی به دست او صورت نگرفت؟ آیا این روایت عبدالله بن عمر در صحیح بخاری، نمی‌تواند بهترین دلیل بر مدعا ما باشد؟عبد الله بن عمر می‌گوید: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در حین سخنرانی به منزل عایشه اشاره کرده و سه بار فرمودند که اینجا کانون شرارت و فتنه است»[5]

اما اینکه در شبهه آمده‌است که چرا خداوند عایشه را مانند زنان لوط و نوح عذاب نکرد؟ مثل این است که بگوییم چرا خداوند کافران و فاسقان امت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را مثل قوم لوط و نوح هلاک نکرد. آیا عدم فرود عذاب بر کافران و فاسقان امت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، دلیل بر صالح بودن آنهاست یا رحمت للعالمین بودن رسول محبت و مهر؟

پی‌نوشت:

[1]. صحیح بخاری، تحقیق: د. مصطفی دیب البغا، ناشر: دار ابن کثیر، الیمامة، بیروت، چاپ سوم، 1407 ه.ق،1987. ج 6، ص 2588
[2]. ابن أثیرجزری، معجم جامع الأصول فی أحادیث الرسول، ج 4، ص 69، طبق برنامه الجامع الکبیر.
[3]. صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، ناشر: دار إحیاء التراث العربی، بیروت. ج 3، ص 1476، ح 1848،
[4]. تاریخ یعقوبی، بیروت، 1379 ه.ق، ج 2، تلخیص از ص 178-179 / تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، 1362، ج 6، ص 2329-2337../ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1376، ص 279 / ابن عساکر، تاریخ مدینه الدمشق، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، موسسه المحمودی، 1400 ه، ج 2، ص 123-124-340.
[5]. صحیح بخاری، ج 2 ص 189، کتاب الجهاد و السیر، باب ما جاء فی بیوت ازواج النبی