پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اگر اهل رصد کانال‌ها و صفحات مجازیِ باستانگرایان باشید، مطمئناً با عباراتی چون آریوبرزن قهرمان ملی! آریوبرزن دلاور نامدار ایرانی! آریوبرزن مدافع ناموس ایران‌زمین! آربوبرزن پهلوان دوست‌داشتنی این سرزمین! یاد آریوبرزن مرد غیور آریایی! و... مواجه شده‌اید. که بیش از هر چیز، به خودستایی و به عبارتی دیگر، به یک «خود ارضایی» شبیه است. عده‌ای دور هم گردآمده، برای خود هویت می‌تراشند، سپس به تعریف و تمجید از این هویت ساختگی (که بسیار هم بدقواره تراشیده شده) می‌پردازند. رفتاری سبک‌سرانه، برای ارضای خود، و به فراموشی سپردنِ ناکامی‌ها... ! بهتر است به توهمات و خیال‌بافی‌های نژادپرستان آریاگرا  توجهی نکنیم. چه اینکه این جماعت، مُشتی بیمار روحی هستند که باید درمان شوند و البته سزاوار ترحّم هستند. این افراد مدعی هستند که در زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران، آریوبرزن دلاورانه در مقابل اسکندر ایستاد و تا آخرین نفس مقاومت کرد و در نهایت نیز -در راه وطن- کشته شد! در بررسیِ این سخن باید گفت:

هیچ نامی از آریوبرزن در تاریخ مدوّن ایرانی وجود ندارد

در کل شاهنامه که زندگینامه شاهان و پهلوانان نامدار ایران باستانی است، هیچ نامی از آریوبرزن وجود ندارد. به راستی اگر او چنین و چنان بود و اگر سخنان باستانگرایان درباره او صحیح است، پس چرا نامی از او در شاهنامه نیست؟ نه فقط در شاهنامه، بلکه در اوستا (کتاب مقدس زرتشتیان) و متون فارسی میانه هم نامی از او نیست. این چه قهرمان و دلاوری بود که در تاریخ مدوّن ایرانی از او سخنی به میان نیست؟!

دیدگاه منابع یونانی درباره آریوبرزن :

برخلاف تواریخ مدوّن ایرانی که هیچ نامی از آریوبرزن درآن وجود ندارد، اما منابع یونانی (و دیگر اسناد غربی) بعضاً از آریوبرزن سخن گفته اند! آن هم چه سخن گفتنی! در برخی منابع آمده است که آریوبرزن حاکم سوریه بود، که در آن دوران، تحت اشغال هخامنشیان بود. او در سال 365 پیش از میلاد (یعنی حدود 31 سال پیش از حمله اسکندر مقدونی به ایران) علیه حکومت هخامنشی شورش کرد. بسیاری را به کشتن داد و در نهایت با خیانت فرزندش دستگیر و اعدام شد.[1] برخی دیگر از منابع از شخصی به نام آریوبرزن نام برده‌اند که در زمان حمله اسکندر مقدونی، در مقابل او ایستاد. اما وقتی در این اسناد نگاه می‌کنیم، ابداً روحیه پهلوانی و مروّت را در او نمی‌یابیم. بلکه جنگیدن به شیوه‌ای نابرابر و ناجوانمردانه را در سیره او مشاهده می‌کنیم. در مکتوبات دیودور سیسیلی می‌خوانیم که وقتی اسکندر مقدونی به دروازه شوش -که در برخی منابع، دروازه پارس نامیده شده- رسید، شخصی به نام آریوبرزن با 25 هزار پیاده نظام و 300 سواره نظام در کمین او قرار گرفتند! هنگانی که اسکندر قصد عبور از تنگه را داشت، نیروهای تحت امر آریوبرزن از بالای کوه شروع به غلتاندن سنگ‌ها کرده یا به سوی نیروهای اسکندر تیراندازی می‌کردند و اینگونه به لشکر مقدونی آسیب رساندند. اسکندر پس از تجدید قوا و بعد از درگیری توانست گردنه را به تصاحب خود درآورد. عده‌ای از سربازان آریوبرزن کشته شدند. برخی اسیر و برخی نیز فرار کردند.[3] دیودور سیسیلی در اینجا از سرنوشت آریوبرزن سخنی نمی‌گوید. آیا او فرار کرد؟! حسن پیرنیا می‌نویسد که آریوبرزن به همراه برخی از یارانش از دست لشکر اسکندر فرار کرد، ولی در نبرد بعدی کشته شد.[4] هرچند برخی منابع از کشته شدن او نیز سخن نگفته‌اند، بلکه از فرار او سخن گفته اند (Arrian, iii. 18). به هر روی منابع غربی در زمینه حوادث نبرد میان اسکندر و آریوبرزن دچار اختلافاتی هستند.[5] گذشته از این، شخصی ایرانی به نام ارته‌باذ نیز در تاریخ وجود دارد که پسری به نام آریوبرزن داشت. در منابع یونانی آمده است که ارته‌باذ به همراه پسرش (آربوبرزن) به ایران خیانت کرده و به اسکندر پیوستند.[6] و ما می‌دانیم که این آریوبرزن خائن با آن آریوبرزنی که در گردنه شوش در مقابل اسکندر نبرد کرد، دو شخصیت متفاوت هستند. اما باستانگرایان باید روشن کنند که به کدام یک از این دو شخصیت علاقه دارند؟!

آریوبرزن وابسته به حکومت ضد مردمی داریوش سوم

بر ما روشن است که باستانگرایان می‌گویند که ما به همان آریوبرزنی علاقه داریم که در مقابل اسکندر ایستاد! در پاسخ باید بگوییم که اگر او واقعاً قهرمان ملی ایران است، پس چرا نامی از او در تاریخ مدوّن ایرانی وجود ندارد؟ ممکن است پاسخ دهند که چون اسکندر همه اسناد را نابود کرد! در پاسخ می‌گوییم اولاً هیچ سندی وجود ندارد که نشان دهد اسکندر "همه اسناد" را نابود کرده باشد، ثانیاً بسیاری از جزئیات تاریخی از عصر پیشاهخامنشی در گذر هزاران سال همچنان موجود است. نام بسیاری از قهرمانان و پهلوانان اساطیری و حقیقی پیش از آریوبرزن همچنان در منابع ایرانی وجود دارد. اگر اسکندر اسناد را نابود کرد، پس باید همه این جزئیات تاریخی هم نابود می‌شد، لیکن می‌بینیم که چنین نشد. دیگر اینکه آریوبرزن در بهترین حالت، وابسته به یک حکومت ضدمردمی بود. حکومت هخامنشیان در عصر داریوش سوم، به یک حکومت از هم گسیخته مبدّل شده بود و مردم ایران، علاقه‌ای به بقای آن نداشتند. حتی وقتی اسکندر حمله کرد، اکثر مردم ایران از داریوش سوم حمایتی نکردند (که اگر از او حمایت کرده بودند، اسکندر هیچگاه نمی‌توانست بر ایران مسلط شود. چون ایران چند برابر یونانیان، نیروی انسانی و تسلیحات نظامی داشت). حال چه ارزشی دارد که از یک فردِ «وابسته به حکومتی که پایه‌هایش پوسیده است» تعریف و تمجید کنیم. مخصوصاً اینکه فرهیختگان ایرانی و حتی عامه مردم ایران، هیچگاه در طول تاریخ، از آریوبرزن، یاد و نامی خوش به ذهن نداشتند. چه اینکه ایرانیان در طول تاریخ، همواره داستان زندگانی بزرگان و پهلوانان نامدار را سینه به سینه به نسل‌های بعدی منتقل  کرده اند، اما در این سینه‌ها هیچگاه جایی برای آریوبرزن وجود نداشت.

آریوبرزن قهرمان، یا حقیر و ناتوان ؟!

در منابع تاریخی غربی آمده است که آریوبرزن 25 هزار و حتی در برخی نقل‌های تاریخی، بیش از 40 هزار نیروی پیاده و سواره داشت.[8] اما اسکندر، حدود 10 هزار نیروی نظامی داشت. جالب‌تر اینکه نیروهای تحت امر آریوبرزن بر بالای کوه (و بر فراز گردنه) کاملاً مسلط بر اوضاع بودند، اما لشکر اسکندر در قعر دره و آن هم به همراه ارابه‌های سنگین حمل بار بود.[9] با وجودی که آریوبرزن 4 برابر اسکندر نیروی نظامی داشت و از حیث جغرافیایی نیز دست برتر داشت، اما باز هم از اسکندر شکست خورد! مانند تیم فوتبالی که در خانه خود (یعنی در زمین خود) بازی می‌کند، باد هم به نفع او می‌وزد. 4 برابر تیم حریف، بازیکن دارد یعنی تیم حریف 3 بازیکن بیشتر ندارد، در حالیکه این تیم 11 بازیکن کامل دارد! اما باز هم از تیم میهمان (با همان 3 بازیکن) شکست بخورد! پس از این شکست، رسانه‌های مزدور تیتر می‌زنند که تیم 11 نفره ما در زمین خودمان و با وجود داشتنِ امکانات کامل، از یک تیم 3 نفره که خسته و کوفته و در بدترین وضعیت بدنی بودند، شکست خوردند! اما چیزی از ارزش‌های آنها کم نشد! چون دلاورانه جنگیدند! هرچند مفتضحانه شکست خوردند! وضعیت آریوبرزن دقیقا چنین است. در حالیکه 4 برابرِ اسکندر نیروی نظامی داشت، محیط جغرافیایی نیز کاملا به سود او بود، اما باز هم شکست خورد. آیا چنین شکست حقیرانه و مفتضحانه‌ای سزاور تقدیر و تشکر است؟ از همین جا می‌توان دریافت که چرا مردم ایران هیچگاه در گذشته یادی از آریوبرزن نکردند و ترجیح دادند او در قبرستان تاریخ، مدفون شود. اما از عصر قاجاریه، جریان‌های فراماسونی، استخوان‌های پوسیده آریوبرزن را بیرون کشیده و او را به عنوان نماد غیرت و هویت ایرانی به خوردِ ساده‌لوحان دادند! و این ظلمی است بس بزرگ و وقیحانه که استعماگران علیه مردم و تاریخ ایران صورت دادند.

پی‌نوشت:

[1]. آدولف گرانتوسكى، تاريخ ايران از زمان باستان تا امروز، ترجمه كيخسرو كشاورزى‏، تهران: انتشارات پويش‏، 1359، ص 105.
[2]. ديودور سيسيلی، ايران و شرق باستان در كتابخانه تاريخى‏، ترجمه حميد بيكس و اسماعيل سنگارى‏، تهران: نشر جامی، 1384، ص 720-721.
حسن پيرنيا، تاريخ ايران باستان‏، تهران: نشر دنياى كتاب‏، 1375، ج 2، ص 1414-1415.
[3]. ديودور سيسيلی، همان، ص 722. همچنین بنگرید به:
Encyclopædia Iranica, ARIOBARZANES, by M. A. Dandamayev, A. Sh. Shahbazi, P. Lecoq; Originally Published: December 15, 1986, Last Updated: August 12, 2011, Vol. II, Fasc. 4, pp. 406-409
به نقل از Curtius 5.3.17; Diodorus 17.68.1.
[4]. حسن پيرنيا، همان، ج 2، ص 1417-1418.
[5]. حسن پيرنيا، همان، ج 2، ص 1418.
[6]. حسن پيرنيا، همان، ج 2، ص 1641.
[7]. حسن پيرنيا، همان، ج 3، ص 2132-2131.
[8]. دانشنامه ایرانیکا، همان، به نقل از Anabasis 3.18.2.
[9]. دانشنامه ایرانیکا، همان، به نقل از Arrian, Anabasis 3.18.1; Curtius 5.3.16f.; Diodorus 17.68.1; Stein, op. cit., pp. 19f.