شما اینجا هستید

سد ذوالقرنین ربطی به کورش ندارد

1396/12/02 - 08:43

در منابع تاریخی به ویژه در آثار مورخ بزرگ، فلاویوس ژوزفوس می‌بینیم سد مشهوری در قفقاز، به دست اسکندر مقدونی در مقابل اقوام سکایی ساخته شد. حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز در شاهنامه، ساخت سد در برابر یأجوج و مأجوج را به اسکندر مقدونی نسبت می‌دهد.

پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در قرآن (سوره کهف، آیه 94-97) آمده است که ذوالقرنین سدّی بنا کرد از جنس آهن و مس، که مانع از نفوذِ دو قوم وحشی یاجوج و ماجوج شود و این چنین ملتی را از شر آن اوباش نجات داد. در همین راستا، برخی مدعی شدند که در تنگه داریال، در کوه‌های قفقاز، و در مرز گرجستان و روسیه امروزی، سدی است که سازنده آن کورش است.[1] این ادعا از توهمات ابوالکلام آزاد ناشی می‌شود و متأسفانه برخی از علماء هم که شناخت کافی از این شخصیت نداشتند، از سر صدق و سادگی، به سخن او اعتماد کردند. لیکن حقیقت این است که اولاً سدی از جنس آهن و مس در آن ناحیه نیست. ثانیاً بر اساس کدام سند ادعا می‌شود که کورش در قفقاز، سدی از آهن و مس ساخت؟ (مدعیان باید به این پرسش پاسخ دهند). از سویی دیگر، در منابع تاریخی به ویژه در آثار مورخ بزرگ، فلاویوس ژوزفوس می‌بینیم سد مشهوری در قفقاز، به دست اسکندر مقدونی در مقابل اقوام سکایی ساخته شد.[2]
برخی دیگر می‌گویند در تنگه داریال، رودی وجود دارد به نام سائرس، که این نام برگرفته از همان نام کورش است. چون یونانیان به کورش، سایروس می‌گفتند. پس این تنگه و سد آن مرتبط با کورش است! در پاسخ می‌گوییم اولاً کدام سد؟! ثانیاً رودی که از میان این تنگه می‌گذرد، تِرِک Terek نام دارد.[3] که ابداً شبیه نام کورش نیست. ثالثاً در اقوام شمال قفقاز، قومی وجود داشته به نام سیراکوی و یا سایروکو [4] Sirakoi که حقیقتاً هم ربطی به کورش ندارد. چه بسا اگر هم رودی به آن نام باشد، مربوط به نام این قوم است که احتمالا جزو اقوام سکایی بوده است. رابعاً نام کورش به یونانی، سایروس تلفظ نمی‌شود. بلکه کوروس Κῦρος تلفظ می‌شود.
همچنین طبق آیه قرآن، سد ذوالقرنین تا قیامت برقرار و مانع از حرکت یاجوج و ماجوج خواهد بود و پیش از حوادث قیامت یا شاید هم پیش از ظهور منجی موعود، این سد در هم شکسته شود و آن وقت است که یاجوج و ماجوج به طرف سرزمین‌ها سرازیر خواهند شد.[5] حال باید پرسید این سد در تنگه داریال، اصلاً چنین کاربردی دارد؟! هرگز...
نکته دیگر اینکه حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه، همانند دیگر فرهیختگان ایرانی در طول تاریخ، ساخت سد در برابر یأجوج و مأجوج را به اسکندر مقدونی نسبت می‌دهد.[6] به نظر می‌رسد با این سخن حق مطلب ادا شده باشد.

پی‌نوشت:

[1]. ابوالکلام آزاد، کورش کبیر ذوالقرنین، ترجمه ابراهیم باستانی پاریزی، ص72.
[2]. بنگرید به:
Flavius Josephus, The Wars of the Jews or History of the Destruction of Jerusalem, book 7, 7 : 4
Josephus wrote that Alexander the Great built iron gates at an unspecified pass which some Latin and Greek authors identified with Darial
Van Donzel, Emeri; Andrea Schmidt, Gog and Magog in Early Syriac and Islamic Sources: Sallam's Quest for Alexander's Wall. Brill Academic Publishers, 2010, p. 11.
Reynolds, Gabriel Said, The Qur'an in its Historical Context. Routledge, 2007, p. 186.
Josephus, Antiquities of the Jews 1.123 and 18.97; The Jewish War 7.244-51
Bietenholz, Peter G, Historia and fabula: myths and legends in historical thought from antiquity to the modern age, Brill, 1994, p. 122.
[3]. The Encyclopædia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information, Volume 7 - edited by Hugh Chisholm, Cambridge, Emgland, At the University Press, 1910, p 832
[4]. که استرابو از این اقوام نام می‌برد:
Strabo 2.5.7 - 7.2.4 - 11.2.1 - 11.5.8 - 7.2.4
[5]. حَتَّى إِذا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ هُمْ مِنْ كُلِّ حَدَبٍ يَنْسِلُونَ (سوره انبیاء : 96)
[6]. بنگرید به «فردوسی هم اسکندر را ذوالقرنین می‌داند»