داريوش بزرگ، شاه هخامنشی، به استنادِ ادعاهایِ باستانگرايان، يكی از نقاط اوج در تاريخ ايران باستان است. كتيبه بيستون، كه به دستور او بر سينه‌ی كوهی در حوالی كرمانشاه نگاشته شده، گويای حقايق بسياری از باورها و رفتارهای حكومت آرمانی هخامنشيان است. بخشی از آن را مرور ميكنيم:

داریوش شاه گوید: چون من گئومات مغ را کشتم پس از آن مردی به نام آثرینا در اووجا (خوزستان) برخاست. به مردم گفت: من در خوزستان شاه هستم. پس از آن خوزیان نافرمان شدند. به طرف آثرینا گرویدند. او در خوزستان شاه شد. و مردی بابلی با نام نَدیتَ‌بَئیر (Naditabaira) در بابل (بابیلون) برخاست. چنین مردم را بفریفت [که]: من نبوکدرچر (Nabukudracara) هستم. پس از آن همه مردم بابلی به طرف او گرویدند. بابل نافرمان شد. او شاهی را در بابل گرفت. داریوش شاه گوید: پس از آن من رهسپار بابل شدم به سوی آن نَدیتَ‌بَئیر که خود را نبوکدرچر می‌خواند. سپاه نَدیتَ‌بَئیر دجله را در دست داشت. آنجا ایستاد. و آب عمیق بود. پس از آن من سپاه را بر مشک‌ها قرار دادم. پاره‌ای بر شتر سوار کردم. برای عده‌ای اسب تهیه کردم. اهورا مزدا به من یاری ارزانی فرمود به خواست اهورامزدا دجله را گذشتیم. آنجا آن سپاه نَدیتَ‌بَئیر را بسیار زدم. داریوش شاه گوید: پس از آن من رهسپار بابل شدم. هنوز به بابل نرسیده بودم شهری به نام زازان (Zâzâna) کنار فرات آنجا این نَدیتَ‌بَئیر که خود را نبوکدرچر می‌خواند با سپاه بر ضد من به جنگ کردن آمد. پس از آن جنگ کردیم. اهورا مزدا به من یاری ارزانی فرمود. به خواست اهورا مزدا من سپاه نَدیتَ‌بَئیر را بسیار زدم. بقیه به آب انداخته شدند. آب آن‌ها را برد. از ماه انامک، ۲ روز گذشته بود که چنین جنگ کردیم. (ستون 1، بند 16-19). داریوش شاه گوید: پس از آن نَدیتَ‌بَئیر با سواران کم گریخت رهسپار بابل شد. پس از آن من رهسپار بابل شدم. به خواست اهورا مزدا هم بابل گرفتم هم نَدیتَ‌بَئیر را گرفتم. پس از آن من نَدیتَ‌بَئیر را در بابل کشتم. (ستون 2، بند 1).

چند نکته:

- داریوش ادعا میکند که نَدیتَ‌بَئیر (Naditabaira) به مردم بابیلون (بابِل) دروغ گفت و خود را جای فرزندِ شاه پیشین بابیلون جا زد. لیکن به راستی ممکن است که این شاهزاده بابِلی راست گفته باشد و داریوش دروغ گفته باشد؟! بله ممکن است. چگونه میتوان سخن داریوش را باور کرد، در حالیکه شخصی ادعا می‌کند که من شاهزاده بابِل هستم -و کورش هخامنشی سرزمین نبونید (پدر من) را اشغال کرد- و اکنون در زمان داریوش، من میخواهم حکومت پدرم را دوباره تشکیل دهم، و مردم بابل هم از او حمایت کرده و سخن او را تصدیق میکنند. در متن می‌خوانیم که «همه مردم بابل» به او (شاهزاده بابلی) گرویدند.به زبان پارسی هخامنشی: (Bâbiruviya . haruva) یعنی «همه بابِلی‌ها، همه بابِل»...[1] باستان‌شناسان و متخصصین زبان‌های کهن ایرانی از جمله پی‌یِر لِکوک (Pierre Lecoq) و آر سی تامپسون (R.C. Thompson) و... هم در ترجمه این بخش از عبارت "all the province of Babylonia" استفاده کردند، یعنی »همه سرزمین بابل».[2] سخن داریوش چگونه باورکردنی است؟ در حالیکه همه سرزمین بابل، به شاهزاده بابلی اعتقاد داشتند و او را درستکار و راستگو میدانستند. آیا مردم بابل، شاهزاده سرزمین خود را نمی‌شناختند؟! و اشتباهاً به یک دروغگو گرویدند؟ پذیرفتنی است؟! حقیقت این است که داریوش دروغ گفته است و برای اینکه سرکوب مردم بابل را توجیه کند، دست به سناریوسازی و جعل تاریخ زده و شاهزاده راستین سرزمین بابل را »دروغگو» نامید!

- به این عبارات دقت کنید: «داریوش شاه گوید... آنجا آن سپاه نَدیتَ‌بَئیر را بسیار زدم.» «به خواست اهورا مزدا من سپاه نَدیتَ‌بَئیر را بسیار زدم. بقیه به آب انداخته شدند. آب آن‌ها را برد». «من نَدیتَ‌بَئیر را در بابل کشتم.» آیا داریوش حق داشت که چنین کند؟ آیا مدیریت جامعه علاوه بر منطق، به شمشیر هم نیازمند است؟

پی‌نوشت:

[1]. در فرهنگنامه پارسی باستان، تألیف مرکز پژوهش‌های زبان‌شناسی دانشگاه تگزاس ایالات متحده امریکا آمده است: haruva: adjective, nominative singular masculine <haruva-> 'all' - all یعنی واژه پارسیِ باستانی haruva صفت فاعلی مذکر است به معنی "همه، کُل". برای مشاهده فرهنگ‌لغت، بنگرید به:
Scott L. Harvey, Winfred P. Lehmann, and Jonathan Slocum, Old Persian, Linguistics Research Cnter, The College of Liberal Arts, The University of Texas at Austin, Lesson 8, Nomber 40.
[2]. بنگرید به: The Behistun inscription (translation), by L.W. King and R.C. Thompson, (The sculptures and inscription of Darius the Great on the rock of Behistun in Persia, 1907 London), by livius.org, Column 1, Chapter 16-19 & Column 2, Chapter 1
همچنین بنگرید به متن كامل كتيبه بيستون، خبرگزاری میراث فرهنگی، ۲۷ آوریل ۲۰۱۱، بازبینی‌شده در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۴، ستون 1، بند 16-19، ستون 2، بند 1