بگو: اى بندگان من كه [با ارتكاب گناه] بر خود تجاوزكار بوده‌ايد! از رحمت خدا نوميد نشويد، يقيناً خدا همۀ گناهان را مى‌آمرزد؛ زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است. (زمر 54)

از چه چیز استغفار کنیم؟ یک دسته از گناهان، خلاف‌هایی است که انجام داده‌ایم، گناهانی به تعبیر رهبر انقلاب، گناهان چارواداری (مثل دروغ، غیبت، نگاه حرام، لمس حرام، غصب و امثال اینها)؛ یک بخش، گناهان باطنی، (گناهان پنهان) و یک دسته هم گناهان ترک فعل (کاری را باید انجام می‌دادیم، اقدامی باید می‌کردیم،‌ امضایی باید می‌کردیم، بایستی یک حرکتی انجام می‌دادیم، امّا انجام ندادیم.)

امام سجاد (ع) به خداوند عرض می‌کند: «تو این باب را باز کردی به روی ما که به سوی عفو تو بشتابیم، از نعمت عفو و رحمت تو بهره ببریم. این در، درِ توبه است.» اولین قدم در توبه و انابه این است که به عیب کار توجه کنیم، بفهمیم گناهمان کجاست. از شخص خودمان هم شروع کنیم؛ از آدم‌های معمولی که تقصیر و گناه و خطا در کارشان زیاد است، تا انسان‌های برجسته و بندگان صالح خدا باید به سوی خداوند برگردند.

فرعون ازجمله کسانی است که سران تصوف به‌شدت به‌دنبال تطهیر چهره او هستند چراکه برای او جایگاه رفیع و بلندی قائل‌اند. ابن عربی نیز ازجمله صوفیانی است که معتقد به ایمان فرعون است و قائل به این است که توبه فرعون مورد پذیرش خداوند متعال قرار گرفته است. این درحالی است که آیات و روایات متعددی خلاف این مسئله را می‌رساند.

حال و مقام از اصطلاحات رایج در عرفان و تصوف است. بزرگان تصوف در عدد و شماره مقامات اختلاف دارند. اما ابونصر سراج طوسی در کتاب اللمع شماره آنها را هفت دانسته است که به ترتیب زیر است. 1-توبه 2-ورع 3-زهد 4-فقر 5-صبر 6-توکل 7-رضا