پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از گروه‌هایی که در مباحث مهدویت مورد توجه قرار گرفته، گروهی موسوم به «انجمن حجتیه » است. این گروه به وسیله شیخ محمود ذاکرزاده تولایی، معروف به شیخ محمود حلبی (1376 - 1279 هجری شمسی) با همکاری سید رضا آل‌رسول، سید محمد حسین عصار، سید حسین سجادی، غلامحسین حاج محمد تقی که عمدتاً تاجر بودند، تأسیس شد.

در این متن، ویژگی‌های انسان منتظر، از دیدگاه انجمن حجتیه و حضرت امام خمینی رحمةالله‌علیه بیان می‌گردد:

از نظر انجمنی‌ها انسان منتظر، انسانی صبور است که باید در مقابل ظلم برای لو نرفتن و پیشبرد کارهای خود، تقیه را پیشه خود سازد. پس، از ویژگی‌های انسان منتظر، صبر و تقیه است؛ به تبع این نگرش و اعتقاد به تقیه، آنها مخالف هر نوع قیام در دوران غیبت‌اند؛ زیرا قیام، ممکن است باعث تلف شدن نیروها گردد.

به طورکلی انجمن، جهاد و مبارزه را در دوران غیبت حرام می‌دانست و به روایات و احادیثی از قبیل: «لا یکون الجهاد الا مع امام عادل»؛ جهاد جز با امام عادل امکان‌پذیر نیست، استناد می‌کردند. آنها بیان می‌کردند که زمینه برای مبارزه آماده نیست. از دلایل دیگر آنها استناد به آیه: «وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ»؛[1] «و خود را به مهلکه و خطر در نیفکنید» بود؛ زیرا مبارزه با مشت و درفش، کاری منطقی نیست.

انجمن در تمامی جزوات خود، نه تنها از مبارزه با ستمکاران و تلاش و جدیت برای استقرار حکومت اسلامی، سخنی به میان نیاورده، بلکه به عافیت‌جویی و راحت‌طلبی در قالب صبر، غمگین بودن در مفارقت حضرت و گریستن از دوری او، دعا برای تعجیل فرج بدون هیچ گونه انجام عملی جهت آماده‌سازی شرایط ظهورش تأکید می‌کرده است.[2]

اما امام خمینی رحمةالله‌علیه در یک تقسیم‌بندی، به نقد انواع برداشت‌های رایج از انتظار فرج پرداخته‌اند. از نظر ایشان، بعضی‌ها انتظار فرج را به این می‌دانند که در مسجد، در حسینیه، در منزل بنشینند و دعا کنند و فرج امام زمان عجل‌الله‌فرجه را از خدا بخواهند؛ ... یک دسته‌ای می‌گفتند که خوب، باید عالَم پر [از] معصیت بشود تا حضرت بیاید؛ ما باید نهی از منکر نکنیم، امر به معروف هم نکنیم تا مردم هر کاری می‌خواهند بکنند؛ گناه‌ها زیاد بشود که فرج نزدیک بشود و عده‌ای می‌گفتند که هر حکومتی، اگر در زمان غیبت محقق بشود، این حکومت باطل است و بر خلاف اسلام است. آنها مغرور بودند. آنهایی که بازیگر نبودند، مغرور بودند به بعض روایاتی که وارد شده است بر اینکه هر عَلَمی بلند شود قبل از ظهور حضرت، آن عَلَم، عَلَم باطل است.[3]

بنابراین باید گفت که دیدگاه حضرت امام خمینی رحمةالله‌علیه، نگاهی متفاوت و متضاد با این دیدگاه انجمن حجتیه است و مهم‌ترین هدف انسان منتظر از نظر امام، تشکیل حکومت عدل در دوران غیبت است. زیرا از نظر ایشان، با تشکیل حکومت عدل است که می‌توان زمینه ظهور حضرت را فراهم آورد.

تشکیل حکومت نیز چیزی نیست که یک‌شبه مهیا شود؛ بلکه در سایه قیام و مبارزه و نفی حکومت ظلم و جور است که می‌توان به این مهم دست یافت. از دیگر ویژگی‌های انسان منتظر، تلاش برای تداوم و صدور حکومت عدل است. اینکه حکومت عدل، باید تبدیل به الگویی برای انسان منتظر شود.

پی‌نوشت:
[1]. سوره بقره، آیه 195.
[2]. اخگری، محمدرضا، ولایتی‌های بی‌ولایت، ص35.
[3]. خمینی، روح‌الله، صحیفه نور، ج21، ص13-14.