پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از نیازهای اصلی بشر حس معنویت خواهی است که به صورت مختصر از ویژگی‌های انسان معنوی داشتن آرامش، امید، خیرخواه بودن و... است که این ویژگی‌ها به علت ارتباط وجودی با خداوند محقق می‌شود. خیلی از افراد به علت عدم اطلاع و عدم دسترسی به معنویت صحیح، در دام عرفان‌های کاذب می‌افتند؛ برای جلوگیری از ابتلای افراد به این عرفان‌های کاذب، باید معنویت صحیح را به صورت ساده و کاربردی ارائه کرد. در ماه مبارک رمضان توجه به مباحث معنوی قرآن از اهمّ وظایف هر فرد می‌باشد.

قرآن کریم انسان معنوی و مؤمن را اینگونه معرفی می‌کند: «الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ [رعد/28] آن‌ها که به خدا ایمان آورده و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌گیرد، آگاه شوید که تنها یاد خدا آرام‌بخش دل‌هاست.»

یکی از مصادیق اصلی ذکر نماز است: «إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي[طه/14] منم خدای یکتا که هیچ خدایی جز من نیست، پس مرا (به یگانگی) بپرست و نماز را مخصوصا برای یاد من به پادار.»

«أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ [یونس/62] آگاه باشید که دوستان خدا هرگز هیچ ترسی (از حوادث آینده عالم) و هیچ حسرت و اندوهی (از وقایع گذشته جهان) در دل آنها نیست»

«يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ [شعراء/88] آن روزی که مال و فرزندان (هیچ به حال انسان) سود نبخشند و تنها آن کس سود برد که با دل با اخلاص پاک (از شرک و ریب و ریا) به درگاه خدا آید..»

«قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا [شمس/9 و 10] هر کس نفس خود را از گناه و بدکاری پاک و منزه سازد به یقین رستگار خواهد بود. و هر که پلید گرداند البته زیانکار خواهد گشت.»

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «یَوم لا یَنفع مالٌ و لا بَنون اِلاّ مَن أَتَی اللهَ بقلبٍ سَلیم»؛« روزی فرا می رسد (روز قیامت) که نه ثروت و نه فرزندان به حال انسان سودمند هستند، بلکه تنها «قلب سلیم» باعث نجات و رستگاری او می گردد.» پس تنها عامل سعادت و نیکبختی انسان دستیابی به «قلب سلیم»، جان پاک و نفس طاهر، می باشد.

«سلیم، یعنی بسیار سلامت و قلب سلیم قلبى است که از ظلم و تاریکى شرک و گناه سالم باشد.»[1]  قلب انسان مانند حوضی است که رودهای بسیاری به آن می ریزد. اگر رودها آلوده باشند، حوض را آلوده می کنند. براى اینکه قلب داراى چنین اوصافى باشد، باید مورد مراقبت قرار گیرد و صادرات و واردات آن کنترل شود.

قلب سلیم چند ویژگی و شاخصه دارد:
1.دلی که خالی و تهی از محبت و دلبستگی های دنیا باشد.
2. دلی که از رذایل اخلاقی و صفات ناپسند، پیراسته باشد.
3. دلی که آراسته به فضایل اخلاقی و صفات پسندیده انسانی باشد.

اولین قدم در راهکار عملی، رفتار اخلاق مدارانه و انجام واجبات وترک محرمات است که تا این دو نباشند، رسیدن به قلب سلیم امکان ندارد. برای اینکه حال معنوی و خوب پیدا کنیم باید به این دستورالعمل‌های قرآنی عمل کنیم. توجه به معنویت صحیح و قرآنی باعث می‌شود انسان‌ها در دام شبه معنویت‌ها و فرقه‌های انحرافی نیفتند.

پی‌نوشت:
[1]. تفسیر المیزان، جلد 15
محمد جواد نصیری