پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ غدیر خم و انتخاب امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به عنوان جانشین، خلیفه و رهبر جامعه اسلامی یکی از مسلماتی است که در منابع معتبر روایی و تاریخی به اثبات رسیده و تواتر آن محرز گشته است، اما وهابیون با ایجاد شبهاتی پیرامون اصل و اساس این اتفاق، قصد آن را دارند که این موضوع را به حاشیه بکشانند و موضوع آن، که تعیین و تنصیب علنی خلافت و جانشینی امیرمؤمنان (علیه‌السلام) بوده را مورد تحریف خود قرار دهند.

با بررسی در منابع معتبر اهل سنت و اقوال علمای آنان مشخص می‌شود در روز غدیر خم تمامی اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بیعت کرده‌اند که از مهمترین بیعت های صورت گرفته از سوی آنان، به بیعت عمر بن خطاب دومین خلیفه اهل سنت با امیرمؤمنان (علیه‌السلام) باید اشاره کرد.

خطیب بغدادی عالم مشهور اهل سنت در کتاب خود می‌نویسد: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در روز غدیر خم فرمودند: هر کسی که من مولای او هستم، علی مولای او است. در این هنگام عمر بن خطاب گفت: آفرين، آفرين به تو اى فرزند ابوطالب! صبح كردى در حالى كه مولاى من و مولاى هر مسلمانى هستى.»(1)

آنچه مشخص است سخنان عمر بن خطاب در هنگام ملاقات با امیرمؤمنان (علیه‌السلام) بیان کننده مقام خلافت و رهبری حضرت و تنصیب ایشان به این مقام در روز غدیر خم است. زیرا با بیان اصل این واقعه مشخص می‌شود هیچ لزومی نداشت تا رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای یک اعلام دوستی، بسیاری از مسلمانان را از راه رفته باز گردانند و منتظر بازماندگان بمانند تا به ایشان ملحق شوند.

نکته ای که در تأیید سخنان مذکور بیان می شود، توجه غزالی عالم مشهور اهل سنت به بیعت عمر بن خطاب با امیرمؤمنان (علیه‌السلام) به عنوان خلیفه و رهبر جامعه است. غزالی که نزد اهل سنت جایگاه ویژه‌ای دارد می‌نویسد: «از خطبه‌های رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌عليه‌وآله) خطبه غديرخم است كه همه مسلمانان بر متن آن اتفاق دارند. رسول خدا (صلی‌الله‌عليه‌وآله) فرمودند: هر كس من مولا و سرپرست او هستم، علی مولا و سرپرست او است. عمر پس از اين فرمايش رسول خدا (صلی‌الله‌عليه‌وآله) به علی (علیه‌السلام) اينگونه تبريک گفت: «تبريک، تبريک، ای ابوالحسن! تو اكنون مولا و رهبر من و مولای هر مؤمن ديگری هستی.» اين سخن عمر حكايت از تسليم او در برابر فرمان پيامبر و امامت و رهبری علی (علیه‌السلام) و نشانه رضايتش از انتخاب علی (علیه‌السلام) به رهبری امت دارد؛ اما پس از گذشت آن روزها، عمر تحت تأثير هوای نفس و علاقه به رياست و رهبری خودش قرار گرفت و استوانه خلافت را از مكان اصلی تغيير داد و با لشكركشی‌ها، برافراشتن پرچم‌ها و گشودن سرزمين های ديگر، راه امت را به اختلاف و بازگشت به دوران جاهلی هموار كرد و از مصاديق اين سخن شد: «فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ (آل‌عمران/187) پس آنها عهد خدا را پشت سر انداخته و آیات الهی را به بهایی اندک فروختند، پس بد معامله‌ای کردند.»(2)
در حقیقت بیعت مسلمانان و اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و به طور ویژه و اخص سه خلیفه اهل سنت با امیرمؤمنان (علیه‌السلام) در واقعه غدیر خم نشان از تعیین خلافت امیرمؤمنان (علیه‌السلام) در غدیر دارد و شکستن بیعت با حضرت، نشان از تبعیت و پیروی از هوای نفس دارد.

پی‌نوشت:
1. خطيب بغدادی، تاريخ بغداد، ج8، ص289، دار الكتب العلمية – بيروت. «قال من كنت مولاه فعلی ... ومولى كل مسلم»
2. غزالی، أبوحامد محمد بن محمد، سر العالمين وكشف ما فی الدارين، ج 1، ص 18، باب فی ترتيب الخلافة والمملكة، دار الكتب العلمية - بيروت / لبنان، چاپ اول، 1424هـ ق _ 2003م. «واجمع الجماهير علي متن الحديث ...واشتروا به ثمناً قليلا.»

محمدجواد مهریار