روش شناسی تفسیری امام صادق (ع)
خداوند علم به متشابهات را مختص به خود و راسخان در علم می داند؛ به حسب آنچه در روایات آمده است، راسخان در علم و کسانی که به جایگاه ثابتی از علم دست یافته اند، پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) آن حضرت هستند.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ قرآنیون معتقدند که نیازی به سنت نیست؛ زیرا قرآن تمام شریعت را فرا می گیرد و مردم در عمل به قرآن، به کمال دین می رسند. قرآن نیاز به تفسیر ندارد؛ زیرا در جایی تفسیر لازم است که متنی مبهم و پیچیده وجود داشته باشد و از آنجایی که قرآن، عربی مبین است، لذا احتیاج به تفسیر ندارد؛ در نتیجه نیازی به سنت نبوی برای تفسیر قرآن نیست.[1]
در مقابل این ادعا می توان گفت قرآن حاوی گنجها و ذخیرههای آسمانی است که در قالب الفاظ عربی ریخته شده است و کار مفسّر آن است که براساس قواعد و با استفاده از ابزارهای تفسیری، این گنجها و ذخایر را از دل آیات قرآن بیرون کشد.
یکی از کارآمدترین ابزارها در تفسیر قرآن و استخراج مفاهیم دقیق و معانی بلند آن و نیز زدودن شبهات و پرهیز از تفسیرهای نادرست، روایات اهل بیت (علیهمالسلام) است؛ مفسران شیعه برخلاف فرقه قرآنیون، به رغم تنوع فراوانی که در تفسیرشان وجود دارد، معمولاً به طور گسترده از این روایات استفاده کردهاند که در این میان، سهم روایات صادقین (علیهماالسلام) از سایر ائمه (علیهمالسلام) بیشتر است.
در بخشی از گفتگوی امام صادق (علیهالسلام) با ابوحنیفه که ادعا کرده بود به کتاب خدا معرفت حقیقی دارد و ناسخ را از منسوخ باز می شناسد آمده است: «یا أبا حنیفه! لقد ادعیت علماً، ویلک ما جعل الله ذلک إلا عند أهل الکتاب الذین أنزل علیهم، ویلک و لا هو إلا عند الخاص من ذریه نبینا محمد ص و ما ورثک الله من کتابه حرفاً.[2] ای ابوحنیفه! وای بر تو! ادعای علم سترگی کردی! خداوند حق معرفت کتاب را جز نزد اهل آن که (قرآن را) بر ایشان نازل فرموده، قرار نداده است. وای بر تو! این علم، جز نزد عده خاصی از فرزندان پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) نیست و خداوند تو را میراثدار (حتی) یک حرف از کتابش نساخته است.»
این قبیل روایات نشان می دهد که گرچه امکان تفسیر و فهم ظاهر قرآن برای غیر معصومان امکان داشته و حجیت دارد، اما این بدین معنا نیست که غیر معصوم میتواند احاطه کامل به حقایق و علوم قرآن بیابد؛ لذا مراجعه به اهل بیت (علیهمالسلام) برای فهم صحیح کتاب خدا، ضروری است.
پینوشت:
[1]. الهی بخش، خادم حسین، دراسات فی الفرق القرآنیون و شبهاتهم حول السنه، ص50.
[2]. وسائل الشیعه، حرعاملی، ج27، ص47، ابواب القضاء، ح27، آل البیت.
افزودن نظر جدید