پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ هر ساله در روزهای پایانی و منتهی به ماه مبارک رمضان، گمانه زنی‌های زیادی درباره هلال ماه و روز عید فطر در محافل و جلسات انجام می گیرد. خصوصاً اینکه در موارد متعددی روز عید فطر در کشور ما با دیگر کشورها متفاوت بوده است. لذا همین مسئله سؤالات و شبهات زیادی را در بین عموم جامعه ایجاد کرده است که جواب‌های زیادی به این مسئله داده شده است. اما امسال یکی از دراویش گنابادی به نام محمد اسماعیل صلاحی که خود را قطب این فرقه می‌خواند، قائل به این شده است که برای مشخص کردن روز عیدی که مایه وحدت تمام مسلمانان باید باشد نیازی به رؤیت هلال ماه نیست و این کار باید توسط محاسبات نجومی انجام گیرد. درحالی‌که آیات و روایات زیادی در حجیت رؤیت هلال وارد شده است.

چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «یسئلونک عن الأهلّة قل هی مواقیت للناس والحج [بقره / 189] از تو درباره هلال‌های ماه می‌پرسند، بگو: برای آن است که مردم وقت کارهای خویش و زمان حج را بشناسند». سید مرتضی در ذیل آیه می‌نویسد: «این آیه، صراحت دارد که هلال‌ها، در تشخیص اوقات معتبرند و نشانه پیدایش ماه‌هایند؛ زیرا این تشخیص، منوط به اهلّه شده است». [1]

شیخ طوسی نیز پس از استناد به همین آیه، برای شناخت آغاز ماه‌ها، می‌نویسد: «خداوند، اعتبار هلال‌ها را در شناخت اوقات حج و اعمالی که وقت در آن‌ها معتبر است، بیان می‌کند و اگر نظریه اصحاب عدد درست بود، هلال‌ها نشانه شناخت وقت‌ها بیان نمی‌شد. معیار دانستن عدد و کنار گذاشتن رؤیت هلال، خلاف قرآن است». [2]

همچنین امین طبرسی در تفسیر این آیه می‌نویسد: «این واضح‌ترین دلیل است، بر این‌که روزه، با عدد گرفته نمی‌شود و مبتنی بر رؤیت هلال است؛ زیرا خداوند، تصریح فرموده که: رؤیت هلال‌ها در تعیین اوقات، اعتبار دارد و ماه‌ها از این طریق دانسته می‌شود». [3]

مفسر بزرگ قرآن علامه طباطبایی در تفسیر خود بر این باور است که این آیه، نشانه پدید آمدن ماه‌های قمری را تبیین و فایده پیدایش ماه‌ها را بیان می‌کند و در توضیح آن می‌گوید: «از آنچه گذشت، به دست می‌آید که منظور سؤال کنندگان، از حیث سبب یا فایده پیدایش ماه‌های قمری بوده است؛ از این‌روی، در جواب، فایده آن‌ها بیان شده است: به‌وسیله آن‌ها وقت‌ها و زمان‌ها برای مردم معین می‌شود … این معیار، برای شناخت ماه‌ها، به‌گونه‌ای است که هر کس، ادراک صحیح و حواس سالمی داشته باشد، می‌تواند آن را درک کند». [4] رؤیت هلال به‌قدری اهمیت داشته است که برخی از علما حتی درباره آن اقدام به نگارش کتاب کرده‌اند و ضرورت و لزوم آن را به همراه مسائل موردنیاز در رؤیت هلال را در کتاب خود ذکر کرده‌اند.

پی‌نوشت:
[1]. علم الهدی، سید مرتضی، رسالة فی الرد علی اصحاب العدد، نشر دارالقرآن الکریم، قم، ج ۲، ص ۱۹
[2]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، نشر دارالتعارف، بیروت، ج ۴، ص ۱۵۴
[3]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان، ترجمه احمد بهشتی، تصحیح و تنظیم موسوی دامغانی، نشر فراهانی، تهران، ج ۲، ص ۱۳۷
[4]. طباطبایی، محمدحسین، المیزان، مؤسسة الاعلمی، بیروت، ج ۲، ص ۵۶