پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اصطلاح جمع در ميان پيروان اهل حق معني و مفهومي خاص و داراي پيشينه اي خاص است که در اين نوشته اشاره اي به جمع و قوانين خواهد شد.
منشا جمع و جمع خانه
وقتي سلطان اسحاق ادعاي خدايي کرد، برادرانش با او مخالفت کردند. بنابراين مجبور شد از برزنجه عراق مهاجرت کند و به ايران بيايد. اما برادران با قشوني از ايل چيچک او را تعقيب کردند. در کوه شندر کوه (مرز ايران و عراق) غاري پديدار گشت، سلطان و يارانش به درون غار رفته و سه شبانه روز در آنجا توقف کردند. در اين مدت قشون چيچک توسط طوفاني تار و مار شده يا هلاک گرديدند. پس از شکست سياه چيچک شخصي غذايي مرکب از نان، برنج و خروس تهيه کرد و به پيشگاه سلطان برد. سلطان نيز به ياران: بنيامين، پير موسي و داوود دستور داد غذا را به نيت نذر دعا دهند. از آن پس اهل حق هر ساله سه شب جمع برپا مي کنند و با تهيه ي غذايي مشابه آن به جمع خانه مي روند و با مراسم خاصي آن را صرف مي کنند.[1]
 در ستايش جمع
کردي                                               فارسي
جم کعبه شريف، قبله يارانن                جمع کعبه شريف و قبله ياران است
جمع يعني مسجد ياري يارانن              جمع مسجد ياري ياران است
جمع حل مشکل مطلب دارانن             جمع حل کننده مشکل مطلب داران است
جمع هو هو مستان، صداي ياريين        جمع هو هوي مستان، صداي ياري است[2]

مقررات برپايي جمع
1-جمع اهل حق نبايد کمتر از سه نفر باشد.
2-اشخاص جمع نشين بايد مرد، رشيد، بالغ و عاقل يا لااقل مميز و سر سپرده به خاندان حقيقت باشند. اما زنان اجازه شرکت در جمع ندارند ولي مي توانند با رضايت کسانشان در پشت جمع حاضر شوند.
3-از هر جهت پاک باشند.
4-بايد کمر را از روي لباس ببندند. کمر بستن انفرادي يا اجتماعي است. انفرادي معلوم است اما اجتماعي آن است که هر کس پس از آنکه کمر خور را بست، رشته اي از کمر هر يک به رشته کمر ديگري پيوست داده، حلقه وار به هم اتصال يابند. کمر بستن اجتماعي بر کمر بستن انفرادي ترجيح دارد.
گذاشتن کلاه و بستن دستمال بر سر مباح است. مي توانند بگذارند يا نگذارند.
5-با حال خضوع و خشوع و حضور قلب و ادب و احترام وارد شده،‌ سجده آستانه ي جمع را نموده اگر نفر اول باشد، پس از سجده بايد به محلي از طرف دست راست خود رو به قبله بنشيند و اگر از نفرات بعدي است پس سجده ي آستانه از طرف راست خود با حاضرين جمع به تربيب دست بوسي کرده تا به آخر برسد. آن گاه مجددا سجده ي افتخار ورود خود به جمع را به جاي آورده هر جا خالي باشد با اجازه جمع بنشيند.
6-کسي که دست جمع را مي بوسد،‌ اگر بنيه ي جسماني او مساعد باشد، بهتر است زانوي پاي چپ را به زمين گذاشته يا به زمين بکشد در حالت نيم خيز با تکيه به پا و زانوي راست دست بوسي انجام دهد والا سر دو پا ايستاده به حالت رکوع و خميدگي کمر به دست بوسي بپردازد.
7-طرز دست بوسي: هر دو با دو دستي دست همديگر را گرفته ببوسند.
8-جاي سيد يا نايب سيد بايد رو به روي در باشد. خليفه سمت چپ جلوي در رو به روي سيد براي خدمت بايد سر پا بايستد.
9-وظايف سيد تا خادم: سيد کسي است که اولاد يکي از يازده خاندان باشد. وظيفه ي او خواندن دعاي نذورات است. زيرا نذر اهل حق تا وقتي دعاي آن با آداب مخصوص خوانده نشود؛ کسي اجازه خوردن آن نذر را ندارد.
نايب سيد کسي از که اگر دسترسي به سيد نباشد، او به جاي سيد دعا مي خواند. خليفه کسي است که نذورات را در جمع بين حاضرين به طور مساوي قسمت مي کند.
کلام خوان کسي است که عالم به علم کلام بزرگان اهل حق باشد و اذکار جلي را در جمع خوانده تا جمع نشين هم به تبعيت وي مشغول اذکار جلي شوند.
وظيفه خادم حفظ انتظامات داخلي و خارجي جمع، انجام هر گونه اوامر جمع، اعلام شروع و ختم جمع و ساير تشرفات، تکبير مخصوص نذر را گفتن تا سيد دعاي آن را بخواند، قسمت هاي نذر را از دست خليفه گرفتن و بين جمع توزيع نمودن و امثال ذلک است.
10-وظايف جمع نشين:
الف:از هنگام ورود تا موقع خروج حق هيچ گونه مذاکره ي خصوصي و متفرقه ندارند.
ب:وقتي کسي وارد مي شود اهل جمع نيز به احترام او شرکت در سجود کرده و با گفتن يا حق و يا يا علي معارفه به عمل مي آورند و از ساير تعارفات معمولي صرف نظر مي نمايند.
ج:به محض اعلام انعقاد رسميت جمع تا اعلام ختم آن بايد همگي دايره وار دو زانو بنشينند و حق بلند شدن يا به طريق ديگر نشستن را ندارند. دستها بايد به حالت ادب روي هم محاذي سينه گذاشته و با سکوت محض چشمها را بسته و مشغول اذکار خفي با حضور قلب باشند.
11-دستور تشکيل جمع اهل حق: همين که از طرف خادم با ذکر مخصوص، اعلام رسميت و انعقاد جمع شد، همگي ساکت و دو زانو مي نشينند و مشغول ذکر خفي يا جلي مي شوند.[3]

منابع:
1-سروده ها، ص 191
2-همان، صص 113-117
3-برهان الحق، صص 70-76