پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در زمان خلافت عثمان، رانت‌خواری و مفاسد اقتصادی حاکمان به شدت رواج پیدا کرد. به همین دلیل پس از اینکه امیرالمؤمنین علیه‌السلام به خلافت رسیدند، تمامی فرمانداران خلیفه سوم، جز دو تن از آنها را برکنار کردند؛ یکی از آن دو، اشعث بن قیس کندی بوده که حاکم آذربایجان بود.[1] اشعث به خاطر نفوذی که در بین مردم به خصوص قبیله ربیعه و کنده داشت، اگر بدون دلیلی روشن برای مردم برکنار می‌شد، شورش و کودتای ربیعه و کنده را در پی داشت؛ به همین دلیل، چون نفاق و فساد مالی او هنوز در بین مردم روشن نشده بود، امیرالمؤمنین علیه‌السلام از برکناری وی دست کشید و در فرصتی مناسب او را عزل کرد.[2]

ظرافت عمل امیرالمؤمنین علیه‌السلام در اینگونه موارد، باید الگوی مسئولین جامعه اسلامی برای عزل و نصب‌هایش قرار گیرد. در کارهای مهم، باید دلیل محکمی برای مردم وجود داشته باشد که به ایجاد اختلافات بین مردم نیانجامد. کسی که مسئولیت اداره قسمتی از جامعه را به عهده دارد، باید نسبت به این نکته دقت کند که تصمیم، عمل و یا حرف او، چه اثراتی را در میان مردم می‌گذارد. جان و مال و آبروی مردم، باید برای مسئولین حکومت مهم باشد؛ نباید با یک تصمیم غلط، خون مردم بی‌گناه ریخته شود.

در یک دوره، رئیس‌جمهور کشور با سیاست و شعار خاصی، پیروز انتخابات شد؛ پس از 4 سال وعده او به نتیجه نرسید، ولی باز هم وعده‌های خود را تکرار کرد و از آن استقبال شد و 23 میلیون نفر، بار دیگر به آن مسئول رأی دادند. رهبر انقلاب که از همان ابتدا، بی اعتمادی خود را نسبت به این اقدام بیان کرده بود، مانع کار منتخب مردم نشد؛ اگر مانع می‌شدند، رأی‌دهندگان به این سیاست، ممکن بود اعتراض کرده و تا سال‌ها می‌گفتند اگر اجازه می‌‌دادند، مشکلات حل می‌گردید. بعد از اینکه مردم دیدند کار به نتیجه نرسید، از حمایت دولت دست کشیدند.

رهبر انقلاب در دوره مسئولیت این فرد، با شعار «دولت و ملت؛ همدلی و هم‌زبانی» از دولت حمایت کرده و باعث انسجام مردم شدند؛ دغدغه ایشان این بود که دشمنی و کینه بین مردم نسبت به یکدیگر ایجاد نشود و مردم به چند دسته و چند قطب موافق و مخالف و ... تقسیم نگردند. این یک شیوه برخورد است؛ نحوه برخورد کسی که جان، مال و آسایش مردم برایش مهم است.

امیرالمؤمنین در نامه به مالک اشتر می‌نویسد: «عقده آنها را که کينه دارند (با برخورد خوب و محبّت‌آميز) بگشا و اسباب عداوت و دشمنى را درباره خود قطع کن».[3] یعنی گره‌هایی که موجب کینه در بین مردم می‌شود باید باز گردد و توسط مسئولین گرهی بر مشکلات مردم افزوده نشود!

اما در مقابل، شاهد هستیم که عده‌ای از مسئولین، اصلاً چنین دغدغه‌هایی ندارند؛ دائماً به دیگران (دیگر مسئولین و مخالفان جناح خود) اتهام و طعنه زده، با مسخره کردن رقیبان، سعی در خراب کردن بقیه و خوب جلوه دادن خود دارند. این روش باعث کینه و دو دستگی بین جامعه می‌گردد. این افراد که جان و مال مردم برایشان چندان اهمیت ندارد، به جان هم انداختن مردم، اختلاف ایجاد کردن و دو قطبی کردن، راهبردشان برای پیروزی در انتخابات است. (مهم نیست چه بر سر مردم می‌آید؛ چه بر سر فرهنگ می‌آید؛ چه بر سر اقتصاد می‌آید؛ آنچه مهم است، بر سر کار ماندن و قدرت داشتن آنان است).

انتخابات نزدیک است. حواسمان را جمع کنیم؛ کاندیدایی که برای رای آوردن به هر ترفندی دست می‌زند، هر کسی را تخریب می‌کند، دیگران را بدون سند و مدرک، متهم می‌سازد، به جای ارائه برنامه، دیگران را تخریب می‌کند، این کاندیدا، فتنه‌گر آینده است. باید کسی را بیابیم که واقعاً به فکر مردم است؛ قصد خدمت دارد؛ از دو دستگی بین مردم پرهیز می‌کند و مانع کینه‌ورزی بین مردم می‌گردد.

پی‌نوشت:
[1]. الاخبار الطوال،دينَوری، ص156.
[2]. تاريخ اليعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، ج2، ص200.
[3]. نهج البلاغه، نامه 53. «أَطْلِقْ عَنِ النَّاسِ عُقْدَةَ کُلِّ حِقْد، وَاقْطَعْ عَنْکَ سَبَبَ کُلِّ وِتْر».