پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اعتماد به معنی اطمینان کردن و باور داشتن است. اعتماد متقابل مردم و حکومت، از مهم‌ترین مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی به شمار می‌رود. اعتماد مردم به حکومت، ریشه در انتظاراتی دارد که آن‌ها نسبت به نظام اجتماعی دارند؛ گاهی این انتظارات، از سوی مسئولان در ذهن مردم شکل گرفته و آن‌ها مسئولین را نسبت به آن وعده‌ها صادق ندیده‌اند و گاهی مردم انتظاراتی دارند و گمان می‌کنند مسئولین، اهتمامی نسبت به آن انتظارات ندارند؛ در این موارد، شاهد بی‌اعتمادی مردم نسبت به حاکمیت خواهیم بود.

اعتماد مردم به حاکمیت، دستوری نیست که حکومتی بخواهد به اجبار، آن را در جامعه محقق کند؛ بلکه اعتماد بر این اساس شکل می‌گیرد که مردم از مسئولین خود، صداقت، هم‌دردی، هم‌بستگی و کارآمدی ببینند و بدانند هر نهادی وظیفه‌اش را مسئولانه و به درستی انجام می‌دهد؛ در غیر این‌ صورت، نگرش مثبت نسبت به نظام اجتماعی یا همان اعتماد ایجاد نمی‌شود.

اگر در جامعه‌ای اعتماد به اجزای حاکمیت، اعتماد به تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران، اعتماد به سیاست‌گذاران و سیاست‌مداران، اعتماد به قانون‌گذاران، اعتماد به مجریان و ناظران وجود داشته باشد، مردم به آینده‌‌ای روشن، امید پیدا می‌کنند. جوانان امیدوار می‌شوند که در آینده نزدیک، کار مناسب پیدا کرده و ضمن اشتغال، مشکل مسکن و ازدواج آنان نیز حل می‌گردد. البته خوش‌بینی بیش از حد و اعتماد بی‌دلیل، می‌تواند آسیب‌ زننده باشد؛ همچنین بی‌اعتمادی افراطی نیز به طور کلی ارتباط مردم را با حکومت دچار مشکلات جدی می‌کند و این بی‌اعتمادی، جامعه را در مقابل مسائل کوچک و بزرگ اجتماعی، ضربه پذیر می‌کند. مشارکت و فعالیت‌های اجتماعی که از متغیرهای سرمایه اجتماعی است، به شدت کاهش پیدا می‌کند و هر اقدامی می‌تواند به ضد خود تبدیل شود.

بنابراین توجه به اعتماد عمومی در عرصه حکمرانی، یکی از مؤلفه‌های اجتناب‌ناپذیر امیدآفرینی است و در سایه اعتماد مردم است که امید شکل می‌گیرد. اگر این امید شکل گرفت، مردم پا به پای حکومت، در مواقعی که لازم است همراهی می‌کنند؛ مثلاً در انتخابات کشور، به صورت پرشور شرکت می‌کنند. برای امیدآفرینی، هم اقدام و عمل لازم است و هم باید احساس امید در مردم به وجود آید. این امیدآفرینی در ساحت عمل، به اقدام مسئولان، متولیان و کارگزاران برمی‌گردد و در ساحت احساس، امیدآفرینی توسط دستگاه‌های اطلاع رسانی رسمی و غیر رسمی، با پوشش اقدامات مسئولین ایجاد می‌شود.

در برخی از دوره‌های ریاست جمهوری، به دلایل مختلف، از جمله ایجاد تنش بین مسئولین، دادن وعده‌های غیر واقعی، اهمیت ندادن به مشکلات مردم و فاصله طبقاتی بین مسئولین و مردم، بی‌اعتمادی نسبت به دولت‌مردان ایجاد شد و این موارد به تدریج باعث شد کمترین میزان حضور در انتخابات ریاست جمهوری پدید آید.

در دوره اخیر ریاست جمهوری، رئیس جمهور شهید با اقدامات خود، در حوزه مسکن، ثبات نسبی در حوزه اقتصاد و ارز‌های خارجی و تلاش ملموس در سفر‌های استانی برای کاهش مشکلات مردم، تا حدود زیادی اعتماد عمومی و امید به آینده نظام سیاسی را افزایش داد. رهبر انقلاب در ضمن بازگو کردن توفیقات این دولت فرمودند: «به نظر من مهم‌ترین توفیق این دولت، زنده کردن امید و اعتماد در مردم است؛ این بزرگ‌ترین توفیق شما است. مجموع عملکرد دولت -چه شخص رئیس‌جمهور محترم، چه مسئولین در بخش‌های مختلفـ- به مردم این احساس را داد که دولت وسط میدان است؛ مشغول کار است؛ دارد تلاش می‌کند و برای آن‌ها خدمت می‌کند، می‌خواهد خدمت‌رسانی بکند؛ این [کار] امید مردم را و اعتماد مردم را تا حدود زیادی احیا کرد. در مواردی این تلاش‌ها نتایج محسوسی هم داشت که مردم به چشم دیدند؛ مثل بخش سلامت، بخش‌های دیپلماسی، بعضی بخش‌های فرهنگی و غیره که نتایج روشن و مشخّصی هم داشته؛ بعضی از آنها هم نتایجی داشته است، لکن برای مردم باید این نتایج نشان داده بشود؛ نتایجی وجود داشته، منتها باید به مردم گفته بشود که این نتیجه حاصل شد، این اتّفاق افتاد. در بعضی از کارها هم هنوز تلاش‌ها به نتیجه نرسیده، لکن احساس می‌شود که کار دارد انجام می‌گیرد. این به نظر من، بزرگ‌ترین توفیق شما است».[1] این اقدامات دولت در زنده کردن امید و اعتماد در مردم، باعث دلگرمی و حضور گسترده‌ آنان می‌گردد.

پی‌نوشت:
[1]. بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت در تاریخ 8 شهریور 1401.