پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه طبق روایات دارای دو غیبت بوده و بیان شده که در زمان غیبت کبری، فقط موالی و خواصی مکان او را می‌دانند؛ اسحاق بن عمار به این مسئله اشاره کرده و از امام صادق علیه‌السلام نقل کرده: «قائم را دو غیبت است یکی از آن دو کوتاه است و دیگری دراز مدّت در غیبت نخستین به‌جز خواصّ شیعه کسی جایگاهش را نمی‌داند و در غیبت دیگر به‌جز خواصّ از نوکرانش (که در دین او باشند) کسی را از جایگاه او اطّلاعی نباشد». [1]

صفی علیشاه قطب دراویش صفی علیشاهی در کتاب «اسرار المعارف»، مدعی شده که رؤیت امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه در دروان غیبت کبری برای عارفان واصل حاصل خواهد شد و در این رابطه می‌نویسد: «گوئیم مراد از غیبت و ظهور مهدی موعود در کشف عارف صاحب شهود استتار و انکشاف شمس وجود است. چون عارف سالک در قوس صعود به مقام غیب مطلق رسد و کشف اعیان ثابته بر او شود، موجودات امکانی را تماماً به قبول وجود مهتدی ببیند و در آن ساعت که عصر ولایت و قیام قیامت است، سلطان وجود که هادی حقیقی است از حجاب خفا بصورت انسان کامل هویدا شود». [2]

 صفی علیشاه، تلاش می‌کند در این سخن خویش القا کند که عارف واصل به مقامی خواهد رسید که امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه برای او هویدا و آشکار خواهد شد، گویی به نظر صفی علیشاه، عارف واصل با رسیدن به نهایت رشد معنوی، هر وقت تمایل داشته باشد می‌تواند به محضر امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه برسد؛ این در حالی است که طبق توقیع محمد بن علی سَمُری، ما موظف هستیم که مدعی مشاهده امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه را تکذیب کنیم. «سَیَأْتِی شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ»؛ [3] «کسانی از شیعیان می‌آیند که ادعای مشاهده کنند، آگاه باشید که هر کس قبل از خروج سفیانی و ندای آسمانی ادعای مشاهده کند دروغگویی بی‌پرواست».

با توجه به روایات ذکر شده، مشاهده و ملاقات امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه در عصر غیبت کبری به دو صورت متصوّر است، صورت اول این است که ملاقاتی است که با اراده امام‌زمان و صلاحدید امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه صورت می‌گیرد و شخص ملاقات‌کننده خود اراده‌ای در ملاقات ندارد؛ این نوع ملاقات امکان دارد در زمان غیبت کبری اتفاق بیفتد و شرایط خاصی نداشته؛ بلکه این ملاقات به صلاحدید حضرت انجام می‌شود و چه بسا عارفانی که سال‌ها اهل ریاضت بوده؛ ولی به محضر امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه نرسیده‌اند.

اما این که ملاقات با امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه با اراده و اختیار شخص ملاقات‌کننده صورت گیرد؛ به این معنا که شخص هر زمان که بخواهد می‌تواند به محضر حضرت مشرف شود و حضرت را ملاقات کند، مردود است و طبق توقیع علی بن محمد سمری، مدعی مشاهده دروغ‌گو بوده؛ پس سخن صفی علیشاه که گویی از این سنخ است و عارف با رسیدن به نهایت سلوک، اختیاراً انسان کامل (امام‌زمان عجل الله تعالی فرجه) را مشاهده کرده و بر او آشکار می‌شود؛ سخنی معارض با توقیع علی بن محمد سمری است و نمی‌توان آن را پذیرفت.

پی‌نوشت:
  [1]. نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة (للنعمانی)، مکتبة الصدوق، تهران، 1، ۱۳۹۷ ه.ق، ص ۱۷۰.
  [2]. صفی علیشاه، اسرار المعارف رساله میزان المعرفه و برهان الحقیقه در شرح و معنی انسانیت، تهران اقبال، چاپ دوم، ۱۳۶۰، ص ۶۹.
  [3]. ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمة، دارالکتب الإسلامیة، تهران، ۲، ۱۳۵۹ ش، ج ۲، ص ۵۱۶ .