پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «سید ابوالفضل برقعی » یکی از چهره‌های شاخص جریان قرآن‌بسندگی است که منکر بسیاری از ضروریات شیعه شده است و با استناد به عباراتی از زیارت جامعه کبیره، اتهاماتی را علیه شیعه وارد کرده است؛ به عنوان مثال، ایشان با بیان این فراز از زیارت جامعه کبیره «و اقمتم حدوده»[1] ادعا کرده‌ است که بر اساس تاریخ اسلام، به جز امیرمؤمنان علیه‌السلام و در دوران کوتاهی امام مجتبی علیه‌السلام، هیچ کدام از اهل‌بیت علیهم‌السلام، قدرت سیاسی و اجتماعی را در اختیار نداشتند و لذا نمی‌توانستند، حدود الهی را اجرا کنند؛ لذا با استناد به این گزاره تاریخی، کوشیده‌ است زیارت جامعه کبیره را فاقد اعتبار و موضوع معرفی کند.[2] به عبارتی، برقعی معتقد است که چون تمام امامان نتوانسته‌اند زمامداری جامعه را در دست گیرند و حدود الهی را اجرا کنند، اطلاق این تعبیر به تمام اهل‌بیت علیهم‌السلام خلاف واقع است و لذا زیارت جامعه کبیره را جعلی و وضع شده انگاشته است.

در نقد این ادعای برقعی، باید گفت که انحصار اجرای حدود الهی، به بحث خاص حدود در فقه، در اینجا ادعایی بلا دلیل است. برخی از محققان، اجرای حدود در این زیارت را به معنی عمل با توجه به شرایط مقرره در شرع دانسته‌اند. این مطلب با استناد به آیات قرآن، قابل اثبات است؛ زیرا در بسیاری از مواضع، حدود الهی به مسائلی فراتر از مجازات‌های دینی در قبال اعمال زشت و ناپسند و برخی گناهان خاص مانند شراب‌خواری، دزدی، زنا و یا لواط اطلاق شده است؛ به‌عنوان نمونه در آیه 187 سوره بقره،[3] حدود الهی به معنای اجرای قوانین روزه‌داری و پرهیز از روزه‌خواری است؛ بدون آنکه در مقام ذکر مجازات برای روزه‌خواران باشد.

همچنین در آیه 13 سوره نساء،[4] قرآن کریم پس از بیان نحوه تقسیم ارث در آیات قبل، رعایت این قوانین را اقامه حدود الهی تلقی کرده، که اجرای آن باعث سعادتمندی و متروک گذاشتن آن مستوجب عقوبت الهی در قیامت می‌شود.[5] با این تفسیر، اهل‌بیت علیهم‌السلام کسانی هستند که در انجام فرائض الهی، تمام کوشش خود را مصروف داشته‌اند و تا آنجا که توانسته به وظایف بندگی خداوند عمل کرده‌اند و آنجا که ظالمان و جائران مانع بوده، با تقیه وظایف خود را به انجام رسانیده‌اند و این معنای «اقمتم حدوده» است.

پی‌نوشت:
[1]. فرازهایی از زیارت جامعه کبیره.
[2]. برقعی، سید ابوالفضل، برقعی، سید ابوالفضل، خرافات وفور در زیارات قبور، ص237.
[3]. «... ما کَتَبَ اللّهُ لَکُمْ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ ... وَ أَنْتُمْ عاکِفُونَ فِی الْمَساجِدِ تِلْکَ حُدُودُ اللّه فَلا تَقْرَبُوها کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ آیاتِهِ لِلنّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ»؛[بقره/187] «و آنچه را خدا براى شما مقرر داشته، طلب کنید! و بخورید و بیاشامید، تا رشته سپید صبح ... و در حالى که در مساجد به اعتکاف پرداخته‌اید، با زنان آمیزش نکنید! این، مرزهاى الهى است * پس به آن نزدیک نشوید! خداوند، این چنین آیات خود را براى مردم، روشن مى‌سازد، باشد که پرهیزگار گردند!»
[4]. «تِلْکَ حُدُودُ اللّهِ وَ مَنْ یُطِعِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنّات تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ»؛[نساء/13] «اینها مرزهاى الهى است و هر کس خدا و پیامبرش را اطاعت کند، (و قوانین او را محترم بشمرد،) خداوند وى را در باغ‌هایى از بهشت وارد مى‌کند که همواره، آب از زیر درختانش جارى است؛ جاودانه در آن مى‌مانند و این، پیروزى بزرگى است!»
[5]. نقوی، سيدمحمدتقی، شرح زيارت جامعه كبيره، ص333.