پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ وقتی آگاهی از بین برود، اختیار هم نابود می‌شود و حالتی تسخیر شده به شخص دست می‌دهد. یوگاکاران این نیروی مرموز را حاصل بیداری کندالینی می‌دانند، کندالینی را با شکل مار چمبره زده نشان می‌دهند. وقتی این مار با انجام یوگا بیدار می‌شود، آثار و علائمی مشخص در شخص ظهور می‌کند. این نیرو، قدرتی مثبت و مهربان و خیرخواه نیست، بلکه آن را بسیار خطرناک معرفی می‌کنند؛ از این‌رو کندالینی را با نماد مار افعی و آتش، نشان می‌دهند.

کندالینی نیرویی است که به معنای مار خفته هم نامیده می‌شود. زمانی که این مار درون انسان بیدار و فعال شود، بر یوگاکار مسلط می‌شود. پتنجلی عنوان می‌کند این نیرو و حالات از سوی خدایان است، پتنجلی بیان می‌کند: «زمانی که خدایان دعوتت می‌کنند، جایی برای تکبر و دلبستگی وجود ندارد؛ زیرا امکان احیای چیزهای نامطلوب وجود خواهد داشت».[1]

«ساچیداناندا» از اساتید بین‌المللی یوگا می‌نویسد: «موقع تمرین احساس کنید در حال بازی با چیز خطرناکی مثل افعی هستید».[2] یوگا زمینه‌سازی برای بیداری یا برانگیختن مار آتشین است که با خاموش شدن چراغ آگاهی بیدار می‌شود. صد البته این کاری خطرناک بوده و همیشه اساتید یوگا نسبت به خطرات یوگا هشدار داده‌اند.[3]

ایشوارا (خدای شخصی)، کندالینی را برمی‌انگیزد و شخص یوگی در اختیار خود نیست و خدایان او را تسخیر کرده‌اند، مسئولیتی در برابر اعمالش ندارد و به هر کاری دست بزند، «کارما» یا نتیجه اعمال، متوجه او نخواهد بود. پس اعمال او فراسوی نیک و بد است؛ به همین علت پتنجلی نوشت: «عملکرد یوگی نه سیاه است نه سفید».[4]

اولین آموزگار یوگا، شیوا (خدای مرگ) بوده و یوگاکار در مراحل نهایی یوگا هم به شهود ایشوارا یا خدای خدایان می‌رسد. علائم بیداری یوگا هم هویداست. آسیب‌های یوگا خطرناک است. خود مروجان و یوگاکارانِ پیشکسوت یوگا، به خطرات بیداری کندالینی تصریح می‌کنند.

این ادعا که چاکراها و بیداری کندالینی، انرژی است و موجب سلامتی و آرامش می‌شود، یک دروغ بزرگ است. یوگاکاران و مربیان یوگای زیادی هستند که از بیداری افعی درونشان آشفته‌اند و رنج می‌برند. بیدارکردن کندالینی و نشانه‌های بیداری آن، اثرات، چیستی و... همه رازآلود و خوفناک است. این راز را بیان نمی‌کنند تا وقتی افراد به آن مبتلا ‌شوند.

کندالینی در قرن اخیر به عنوان انرژی درونی معرفی شده، که با انرژی کیهانی در ارتباط است؛ به طوری که در پایین‌ترین کانون انرژی (چاکرای ریشه)، در پایین ستون مهره‌ها نهفته و به تدریج بالا می‌آید و با طی کردن سایر کانون‌های انرژی، به هفتمین کانون، یعنی «چاکرای تاج» در بالای سر می‌رسد و تسلطش کامل می‌شود.

در حال حاضر برخی مروجان یوگا، چاکراها را به عنوان یک منبع انرژی و آزاد شدن این منابع انرژی را با اصطلاح کندالینی  معرفی می‌کنند. انرژی بودن این مباحث یک خرافه و نهایتاً یک بحث شبه علمی است؛ این اصطلاح انرژی بودن یک لفظ جدید است که بر چاکرا اطلاق می‌شود. یوگاکاران قدیمی، بیداری کندالینی را در فضای خدایان مطرح می‌کردند و خدایانی مثل شیوا، گانش و... در فضای یوگا مطرح هستند. مجسمه و بت‌های آنان در کنار یوگاکار نیز گذاشته می‌شود. نکته قابل توجه این است که یوگاکاران از خطرات این بیداری کندالینی به شدت در هراس هستند.

پی‌نوشت‌ها:
[1]. پتنجلی، یوگه سوتره، فصل۳، بند۵۲
[2]. ‏سوامی‌ ساتچیداناندا، یوگای‌ کامل‌ بدنی‌ «هاتا»، ترجمه‌ی مینا الهی‌، تهران‌، نشر جیحون‌، ۱۳۷۶، ۱۷۷
[3] ‏سوامی‌ نیرانجان‌ آناندا ساراسواتی‌، جلال‌ مبارکه‌ای‌ موسوی‌ نسب‌، و ساناز فرهت‌، گنجینه‌ اسرار یوگا : تمرینات‌ تانتریک‌ برای‌ پاکسازی‌ جسم‌، روان‌، روح‌ (تهران‌: فردوس‌، ۱۳۸۰)، ۳۸
[4]. پتنجلی ، یوگه سوتره، فصل۴، ۳۴
محمد جواد نصیری