پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از مباحث مهم در حوزه فرق و جریان‌های انحرافی در جهان و جامعه ایران، بحث یوگا است. در بررسی جامعه آماری، مخاطب شِبه‌معنویت‌های نوپدید در ایران، یکی از 5 شِبه‌معنویت اصلی با گستردگی جمعیتی بالا است. آنچه بر اهمیت این موضوع می‌افزاید این است که یوگا در جهان و بالتبع در ایران، به عنوان یک ورزش مطرح و پذیرفته شده است. درحالی که حقیقت یوگا، غیر از ظاهر آن است. یوگا مکتب عملی پرستش بُت در آئین هندوئیسم هندی‌ها است. باید به زبان ساده ماهیت این مکتب را برای مردم بیان کرد.

خانم بهاره شهیدی، مربی یوگا ساکن ترکیه، در مهرماه وارد ایران می‌شود و در سالن نورالرضای وزارت کشور، همایش یوگا برگزار می‌کند. او در یک لایو از تجربه برگزاری اولین دوره خود در ایران می‌گوید: «برای اولین بار یوگای حقیقی که ارتباط با نیروی الهی است را در ایران برگزار کردم، بدون آنکه نامی از ورزش بودن آن ببرم. این کار را در یک سالن متعلق به دولت انجام دادم. علی‌رغم هشدارهایی که به من داده شد، هیچ اتفاقی برای من نیفتاد. اگر دستگیر می‌شدم هم، آنقدر نیروی معنوی بالایی دارم که می‌توانستم بر پلیس و قاضی غلبه کنم».

در ایران، یوگا قبل از انقلاب اسلامی وارد کشور شد و «مجید مؤقر»، اولین باشگاه یوگا را تأسیس کرد. بعد از انقلاب اسلامی در سال 1357 ش، فعالیت‌های یوگا، متوقف شد. اما بعد از مدتی مربیان یوگا، با ادعای کمک به درمان جانبازان دفاع مقدس و ترک معتادان و...، شروع به فعالیت کردند و بعد از مدتی توانستند یوگا را به عنوان یک ورزش به ثبت برسانند. در حال حاضر یوگا به عنوان زیرمجموعه‌ی فدراسیون ورزش‌های همگانی به فعالیت می‌پردازد و هزاران باشگاه یوگا در کل کشور فعال هستند. همچنین در برخی اماکن عمومی، محیط‌های آموزشی، اداری، درمانی، مذهبی و ... هم جلسات یوگا برگزار می‌شود.

خیلی از افرادی که وارد باشگاه یوگا می‌شوند، ابتدا به قصد انجام یک ورزش ذهنی و بدنی شروع به انجام یوگا می‌کنند و قصدشان رسیدن به تناسب اندام، شادابی جسمی و روحی و کسب آرامش است، اما کم‌کم با ابعاد معنوی یوگا آشنا می‌شوند و یوگا برای آن‌ها از ورزش شروع و به معنویت و عرفان ختم می‌شود. کتاب «ودا»ها، کتاب مقدس هندوها است؛ یوگا به این کتاب باور دارد، همچنین بحث تناسخ، قانون کَرمَه یا کارما و ... که مباحث مکتبی هندوها است، در یوگا وجود دارد. تعداد زیادی از افرادی که در ایران یوگا کار می‌کنند، بعد از مدتی کتاب‌های عرفانی یوگا را هم مطالعه می‌کنند و برخی به کشور هند سفر کرده و دوره‌های تکمیلی مربی‌گری یوگا را در آنجا می‌گذرانند؛ آن‌گاه به ایران برگشته و همان مطالب را در ایران ترویج می‌دهند.

معادله خیلی ساده است. یوگا یک ظاهر و یک باطنی دارد. ظاهر یوگا، ورزش و سلامتی است و باطن یوگا، مکتب عرفانی-باستانی هندی است. باید توجه داشت که مسئولان و مربیان یوگا، به اسم ورزش و با پوشش سلامتی، مخاطبان خود را فریب ندهند و گرفتار یک مکتب عرفانی هندی نسازند.

محمد جواد نصیری