پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اهل‌بیت علیهم‌السلام برای اینکه شیعیان در شناخت حجت الهی، دچار سرگردانی و تحیُّر نشوند، راه‌های متعددی بیان کرده‌اند؛ ولی در بین آنها اشاره‌ای به مسئله خواب نشده است. این درحالی است که جریان انحرافی احمد اسماعیل بصری خواب را یکی از راه‌های شناخت حجت الهی به‌شمار آورده‌اند.

عباس فتحیه یکی از مبلیغین جریان انحرافی احمد اسماعیل بصری، در اثبات خواب، به عنوان راه شناخت حجت الهی به تأیید امام رضا علیه‌السلام نسبت به خواب یک واقفی اشاره کرده و می‌نویسد: «... چرا زمانی که در فتنهٔ واقفیه، اغلب شیعیان از امامت امام رضا(ع) مرتدّ شدند، حضرت به آنها سفارش کرد سه روز روزه بگیرند تا در رؤیای صادقه به حقانیت او پی ببرند و از واقفیه جدا شوند و هرگز نفرمود: من چون به همه زبان‌ها سخن می‌گویم، امام معصوم هستم؟».[1]

عباس فتحیه در کلام خود به روایتی از وَشّاء در کتاب الخرائج و الجرائح استناد کرده است؛ چنانکه در این کتاب می‌خوانیم: «وشّاء می‌‏گوید: نزد ما در مرو مردى زندگى مى‌‏كرد كه واقفى بود. به او گفتم: از خدا بترس! من هم مثل تو بودم، ولى خدا قلبم را نورانى كرد. چهارشنبه، پنج‌شنبه و جمعه را روزه بگیر و غسل كن و دو ركعت نماز بخوان و از خدا بخواه تا آن‌چه را كه بتوانى با آن براى ‌این كار استدلال كنى در خواب، به تو نشان دهد. به خانه برگشتم و دیدم نامه‏‌اى از طرف امام رضا علیه‌السلام رسیده و دستور داده است، آن مرد را براى این كار بخوانم. پس به سوى او روانه شدم و او را باخبر نموده، گفتم: خدا را ستایش كن و صد مرتبه از او طلب خیر نما؛ چون درباره تو نامه‏‌اى به من رسیده كه درباره همان مباحث ماست و من امیدوارم خدا قلب تو را نورانى گرداند. پس آن‌چه از روزه گرفتن و دعا كردن به تو گفتم انجام ده. روز شنبه سحر نزد من آمد و گفت: گواهى مى‏‌دهم كه او امام واجب الاطاعه است. پرسیدم: چگونه این را فهمیدى؟ گفت: دیشب امام رضا علیه‌السلام به خواب من آمد و فرمود: اى ابراهیم، به خدا سوگند تو به سوى حقّ بازخواهى گشت و او مى‌‏گفت: هیچ كس جز خدا حال او را نمى‌‏دانست‏».[2]

این روایت، فقط در کتاب الخرائج و الجرائح تألیف قطب راوندی، بدون هیچ گونه سندی و مرسلاً از وَشّاء نقل شده است؛ پس این روایت خبر واحد است و در مباحث اعتقادی نیز نمی‌توان به خبر واحد استناد کرد؛ قطب راوندی، این روایت را  با تعبیر «رُوِیَ» نقل کرده که نشان از ضعف آن دارد.

اشکال دیگر بر روایت فوق اینست که ظهور صدر روایت بیانگر این نکته است که وشاء توسط خواب از مسلک وقف نجات پیدا کرده و به این خاطر به شخص واقفی، پیشنهاد خواب را داده؛ این درحالیست که طبق گزارش‌های شیخ طوسی در کتاب الغیبه[3] و شیخ صدوق در کتاب عيون أخبار الرضا عليه السلام[4]، جناب حسن بن علی وشاء، از طریق راه‌هایی مثل معجزه و علم، به امامت امام رضا علیه‌السلام ایمان آورده است. پس طبیعتاً بایستی وشاء در مواجهه با آن واقفی، به جای خواب، راهکارهایی نظیر امتحان امام، از طریق علم را  پیشنهاد می‌داد.

در نتیجه باید گفت روایتی که عباس فتحیه به آن استناد کرده است، خبر واحدی بوده که مرسلاً در کتاب الخرائج و الجرائح نقل شده و نمی‌توان در مباحث اعتقادی به چنین روایتی که هم سنداً و هم از حیث محتوا با گزارش‌های متقن مخالفت دارد، استناد کرد.   

پی‌نوشت:
[1]. کانال هفته‌نامه زمان ظهور،شنبه 25 شهریور.
[2]. قطب الدين راوندى، سعيد بن هبة الله، الخرائج و الجرائح، 3جلد، مؤسسه امام مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف - قم، چاپ: اول، 1409 ق، ج‏1 ؛ ص366 .
[3]. طوسى، محمد بن الحسن‌، الغيبة للحجة، دار المعارف الإسلامية،  قم‌،  1411 ق‌، ج1، ص 72.
[4]. ابن بابويه، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام، نشر جهان، تهران، اول، 1378ق، . ج‏2 ؛ ص229.