پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از اموری که در جریان‌های انحرافی، برای نفوذ در جامعه شیعی بسیار به کار می‌رود این است که روایات معتبر و غیرمعتبر را در کتاب‌های خویش فراوان استفاده می‌نمایند و هیچ‌گونه توجهی به اعتبار روایات ندارند. احمد بصری و پیروانش از این شیوه بسیار استفاده می‌کنند؛ کتاب‌ها، سایت‌ها و پیام‌رسان‌های آنها مملو از احادیث جعلی و بی‌پشتوانه است؛ این رویه برای آنها به شکل عادت در آمده، به گونه‌ای که در مباحث عزاداری حسینی به جای استناد به روایات معتبر، به ترویج روایات جعلی می‌پردازند.

یکی از کانال‌های مرتبط با جریان انحرافی احمداسماعیل بصری، برای ترویج عزاداری و پرچم‌گذاری درب خانه، به روایتی از امام جعفر صادق علیه‌السلام استناد کرده‌ که ایشان فرمودند: «مَنْ علّقَ عَلَماً اَسوَداً عَلَی بَابِ دَارِهِ أَوْ سَطحِ بَیتِهِ فِی اَیَّامِ عَزَاءِ جَدِّی الحُسَینِ علیه‌السلام، دَعَتْ لَهُ وَ لِأهِلهِ أُمُّنَا فَاطِمَةُ سلام‌الله‌علیها صَبَاحاً وَ مَسَاءً»؛[1] «هرکس پرچم سیاه، در ایام عزای جدم حسین علیه‌السلام بر در خانه‌اش آویزان کند؛ مادرمان فاطمه سلام‌الله‌علیها برای او و اهل خانه صبح و شب دعا می‌کند».

برای بررسی این روایت، باید به دو جهت توجه نمود؛ جهت اول منبع و سند روایت می‌باشد و جهت دوم به لحاظ محتوایی باید آن را بررسی کرد.

بررسی سندی

حقیقت این است که روایت نقل شده، در هیچ کدام از منابع حدیثی معتبر ذکر نشده و هیچ سندی نیز ندارد، پس نمی‌توان این روایت را به امام صادق علیه‌السلام نسبت داد. با این حال، این پرسش مطرح می‌شود که با وجود روایات بسیار و معتبر به خصوص روایات کتاب کامل‌الزیارات در امر عزاداری بر امام حسین علیه‌السلام، چرا باید برای ترغیب مردم به چنین امر پسندیده‌ای، به احادیث جعلی استناد شود و با این کار، به انتشار روایات جعلی در جامعه کمک کرد؟

لازم است با بررسی اجمالی منبعی که برای این سخن نقل شده، اعتبار این سخن بیش از پیش روشن گردد. کسانی که این حدیث را نقل کرده‌اند، بیان داشته‌اند که این سخن، در کتاب مقتل مبکی العیون، ص 111 نقل شده است. مؤلف کتاب مقتل مبکی العیون، محمدحسین بن گیلانی از شاگردان سید شفتی و از واعظان و منبریان گیلانی‌نسب و ساکن شیراز بوده است.[2] این مقتل که در صد و بیست مجلس فراهم شده، برای منبریان و واعظان آماده شده و از نام کتاب، این نکته فهمیده می‌شود که هدف تألیف این کتاب، روضه‌خوانی و گریاندن مخاطب بوده و این‌گونه کتاب‌ها برای رسیدن به چنین هدفی، از هرگونه مطلب غیرمعتبری دریغ نمی‌کنند. نکته دیگر اینکه این کتاب، اولین منبعی است که این سخن، در آن نقل شده و به هیچ عنوان، جزء منابع متقدم و معتبر حدیثی و مقتل‌خوانی به حساب نمی‌آید؛ زیرا از زمان تألیف آن، زمان زیادی نگذشته است.

طبق قرائنی همچون گزارش حمله وهابیان به کربلا در سال 1216ق و نیز گزارش حمله دیگر وهابیان در حدود سال 1258 توسط مؤلف کتاب که از طریق شاهدان عینی گزارش شده، مشخص می‌‌گردد که زمان تألیف کتاب مبکی العیون پس از سال 1258ق، یعنی حدود ۱۸۶ سال پیش بوده و این کتاب جزء منابع متأخر می‌باشد. مطالب غیرمعتبر در این کتاب، بسیار دیده می شود، لذا با توجه به قرائن موجود نمی‌توان این کلام را به امام صادق علیه السلام نسبت داد.

بررسی محتوایی

عزاداری برای امام حسین علیه‌السلام جزء شعائر‌ الهی است و تعظیم شعائرالهی[3] مورد سفارش قرآن کریم است: «وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»؛[4] «و هرکس شعائر خدا را بزرگ شمارد، بدون تردید این بزرگ شمردن ناشی از تقوای دل‌هاست». پس بدون شک نصب پرچم سیاه بر درب خانه، نماد مهمی از عزاداری بوده و هیچ شخصی، از این کار جلوگیری نمی‌کند؛ ولی نباید به خاطر این امر مهم، روایات غیرمعتبر را منتشر کرد. در نتیجه باید توجه داشت که پیروان جریان انحرافی احمداسماعیل بصری، مانند همیشه بدون توجه به میزان اعتبار روایت، دست به انتشار روایت جعلی زده‌اند.

پی‌نوشت:
[1]. کتاب مبکي العیون، ص ۱۱۱.
[2]. فهرست نسخه‏‎های خطی کتابخانه آیةالله العظمی گلپایگانی، ج 2، ص 158.
[3]. «شعائرالله» یعنی نشانه‌های خدا. در قرآن برای این نشانه‌ها، مصادیقی از مناسک حج ذکر شده، امّا بنابر نظر بسیاری از علما حتی برخی از علمای اهل سنت معنای عام مفهوم «شعائر الله» منحصر در آن مناسک نیست و می‌تواند شامل همه اعمال و اتفاقاتی گردد که انسان را به یاد عظمت خدا و تقوای قلوب می‌اندازد.
[4]. حج: 32.