پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ پیروان جریان احمد اسماعیل بصری طبق روال همیشگی خود، برای اثبات و بیان دیدگاه‌شان به هر روایتی حتی ضعیف، استدلال می‌کنند و هیچ اهمیتی به کنگاش در مورد صحت صدور روایت از معصومین علیهم‌السلام نمی‌دهند. این نوع رویه برخلاف سیره علما و بزرگان دین است و گویی آنها در پی احیای تفکر اخباری‌گری در احادیث هستند.

جریان احمداسماعیل بصری، روایتی جعلی را در مورد آغاز محرم، منتشر کرده‌اند که می‌فرماید: «به امام صادق علیه السلام عرض شد؛ آقای من! به فدایتان شوم، وقتی کسی می‌میرد یا کشته می‌شود، جلسه نوحه‌ای برای او می‌گیرند و من مشاهده می‌کنم که شما و شیعیانتان، از اول ماه محرم اقامه جلسه عزا می‌کنید. (در حالی که روز شهادت عاشورا است)، حضرت فرمودند: این چه حرفی است! هنگامی که هلال ماه محرم دیده می‌شود، ملائکه پیراهن امام حسین سلام‌الله‌علیها را آویزان می‌کنند، در حالی که پاره پاره شده از ضربه‌های شمشیر و آغشته به خون است. ما و شیعیانمان این پیراهن را با چشم بصیرت می‌بینیم و نه بصر (چشم سر)، پس اشک‌های ما سرازیر می‌شود».[1]

هنگام تحلیل و بررسی میزان اعتبار یک روایت، سه مرحله باید مورد توجه قرار گیرد :1)منبع شناسی روایت، 2)سند روایت، 3) دلالت روایت:

بررسی به لحاظ منبع شناسی:

این روایت در هیچ کدام از منابع متقدم حدیثی ذکر نشده، فقط مضمون این روایت در منابع متاخر عاشورایی همچون کتابِ «مجالس العاشورائیة» تألیف شیخ عبدالله آل درویش[2] که از معاصرین می‌باشد نقل شده است. وی نیز این مضمون را از کتاب «ثمرات الاعواد»،[3] تألیف سید علی بن الحسین الهاشمی النجفی (متوفای 1975 م)  نقل می‌کند.

سيدعلی بن حسين هاشمی نجفی زاده (متولد سال 1329ق)، از خطیبان و شاعران نجف با دوازده اثر در حوزه مطالعات تاریخی بود که در سال 1354 ش درگذشت و کتاب «ثمرات الاعواد فی مصائب المعصومين عليهم السلام و احوالهم» نیز در سال 1355 شمسی یعنی 89 سال پیش منتشر شد.[4] پس قدیمی‌ترین منبعی که این حدیث در آن نقل شده، کتاب «ثمرات الاعواد» است که از زمان تألیف آن، زمان زیادی نگذشته؛ این کتاب به هیچ عنوان، جزء منابع متقدم و معتبر حدیثی به شمار نمی‌آید و لذا این حدیث، در منابع معتبر نقل نشده است.

بررسی به لحاظ سند روایت:

سيدعلی بن حسين هاشمی، این روایت را در کتاب (ثمرات‌الاعواد)، به صورت مُرسَل[5] و بدون ذکر منبع نقل کرده است؛ پس این روایت پیشینه‌ای غیر از این کتاب نداشته و به خاطر اینکه به صورت مُرسَل نقل شده، نمی‌توان آن را به امام معصوم علیه‌السلام نسبت داد.

بررسی به لحاظ دلالت روایت:

قسمت آخر روایت از مواردی است که می‌تواند قرینه بر جعل روایت باشد. «فنراه نحن و شیعتنا بالبصیره و لا بالبصر فإذا تنفجر دموعنا»؛ «ما و شیعیانمان این پیراهن را با چشم بصیرت می‌بینیم، و نه بصر (چشم سر)، پس اشک‌های ما سرازیر می‌شود».

روایات معتبری که شیعیان را به گریه بر امام حسین علیه‌السلام توصیه کرده‌اند، در هیچ کدام چنین امر خارق‌العاده‌ای ذکر نشده است. همچنین از عالمان ربانی و عارفان شیعه، هیچ گزارشی بر این امر بیان نشده که علت اشک بر امام حسین علیه‌السلام را مشاهده پیراهن پاره پاره آن امام علیه‌السلام باشد و اگر چنین چیزی واقعیت داشت، حداقل باید عده‌ای از بزرگان شیعه آن را بیان می‌کردند.[6] درحالی جریان احمد اسماعیل بصری به این روایت ضعیف، درباره شروع عزاداری در اول محرم استناد کردند که روایات صحیح و معتبر دیگری در منابع حدیثی شیعه وجود دارد ولی جریان احمد اسماعیل بصری بخاطر تفکیک قائل نشدن بین روایات ضعیف و صحیح، به این روایت ضعیف استناد کردند.

پی‌نوشت:
[1]. کانال تلگرامی رسمی وابسته به جریان انحرافی احمداسماعیل‌ بصری.
[2]. آل درويش، عبد الله ابن الحاج حسن، المجالس العاشوريّة في المآتم الحسينيّة ، ج1، ص12.
[3]. الهاشمي الخطيب، علي بن الحسين، ثمرات الأعواد، مكتبة الحيدريّة، ج 1، 37 .
[4]. شيخ آقا بزرگ تهرانى‌، الذريعة إلى تصانيف الشيعة،  ايران‌، اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران‌،  1408ق، ج 5، ص12.
[5]. مُرْسل، در اصطلاح علوم حدیث، به حديثی گفته می‌شود كه راوی آن از معصوم علیه‌السلام روايتی را نقل می‌كند؛ در حالی كه محضر معصوم را درك نكرده، اعم از اين كه واسطه‌هايی كه در سلسله سند ذكر نكرده، يك نفر باشد يا بيش تر و در سلسله سند واسطه را اصلا ذكر نكرده باشد.
[6].قاعده‌ای وجود داد «لو کان لبانَ»، مسائل است که اگر بود، بایستی به‌گونه‌ای به ما می‌رسید، ما می‌فهمیدیم، اینکه الآن نیست، مشخص است که چنین قضیه‌ای نبوده است.