پایگاه جامع ادیان، فرق و مذاهب_ خواب ازجمله ابزارهای مورد استفاده اکثر جریان های انحرافی می باشد. توجه بیش از اندازه مردم به خواب، تبدیل به مهم ترین راه تاثیر پذیری مردم از فرقه ها شده است. یکی ازجریان های انحرافی که از خواب برای اثبات حقانیت خود، بسیار استفاده نموده است، جریان احمد اسماعیل بصری مدعی امامت و یمانی می باشد که یکی از راه های اثبات امامت خویش را خواب می داند.

احمد اسماعیل این مدعی دروغین در کتاب الجواب المنیر در پاسخ به یکی از مریدان در مورد خوابش اینطور اظهار می‌کند که تصاویری که در خواب دیده می شود توسط ملائک الهی برای رساندن پیامی مخصوص می باشد. وی در پاسخ سوال این شخص می گوید: «خداوند شما را بر هر خیری موفق بگرداند و از خداوند مسئلت دارم که در خوابت، خیری برای شما و بشارتی از جانب خدا برای پیروزی دینش و اظهار حق باشد، اگرچه کافران و منافقان را ناخوش آید. بدان اشخاصی که در خواب می‌بینی اگر موضعی نداشته باشند، صرفاً نامی بیش نیستند؛ یعنی منظور از آنها فقط اسم است. فرشتگان تصاویری برای این اسامی، متناسب با صفحه ی وجودی‌ات و آنچه که حافظه‌ی شما نقش بسته است ترتیب می‌دهند تا از این طریق آنچه را که می‌خواهند به شما برسانند. والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته.»[1]

گویا این مدعی دروغین، در ضمن پاسخ، در حال القا این مسئله است که تمام خواب ها از جانب الهی بوده و ملائک حامل پیام خداوند هستند. در واقع احمد اسماعیل نه تنها به دنبال اثبات حجیت خواب برای مقاصد شخصی است بلکه به دنبال این مطلب است که خواب را مرتبه ای نازله از وحی نشان دهد؛ تا مخاطب به این نتیجه برسد که اگر به معرفت و شناختی از احمد اسماعیل توسط خواب برد، این خواب، حجت است و این معرفت و شناختی حقیقی است.

در آیات و روایات برای خواب اقسامی ذکر شده است، ازجمله اینکه منشأ بعضی از خواب ها الهی نمی باشد و حامل هیچ گونه تعبیر و پیام نمی باشند. قرآن میفرماید که  وقتی از کارگزاران فرعون که در تفسیر خواب پادشاه عاجر می شوند به او می گویند که این خواب، تو از خواب های پریشانی است که تعبیر ندارد «قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ وَ مَا نَحْنُ بِتَأْوِيلِ الْأَحْلَامِ بِعَالِمِينَ(یوسف/44) گفتند: خواب‌هايى است پريشان و ما به تعبير خوابهاى آشفته دانا نيستيم.»

در روایات نیز اهل بیت(علیهم السلام) بیان فرموده اند که خواب‌ها اقسامی دارند؛ سَعْدِ بْنِ أَبِي خَلَف روایتی از امام صادق(علیه السلام)  در مورد منشأ خواب ها نقل کرده است که «الرُّؤْيَا عَلى‏ ثَلَاثَةِ وُجُوهٍ‏: بِشَارَةٍ مِنَ‏ اللَّهِ‏ لِلْمُؤْمِنِ‏، وَ تَحْذِيرٍ  مِنَ الشَّيْطَانِ، وَ أَضْغَاثِ‏  أَحْلَامٍ[2] خواب يا بشارتی از سوي خداوند به مؤمن اسـت، يـا القـای شيطان یا چیزی جز خواب آشفته نیست.» در این روایت، امام معصوم(علیه السلام) بیان می فرماید که این گونه نیست که همیشه منشأ خواب الهی باشد بلکه بعضی اوقات منشأ خواب شیطان است و بعضی اوقات خواب ها آشفته است که حامل هیچ گونه پیام نیست.

نکته دیگر که حائز اهمیت می باشد و باید به آن توجه نمود این است که احمد اسماعیل بصری در کتاب های خویش به این مطلب اعتراف و اذعان داشته است که ابلیس قدرت خواب سازی داشته و توانسته است برای حضرت زهرا(سلام الله علیها) خواب سازی نماید.[3]

 البته باید تذکر داد که  البته باید تذکر داد که شیطان امکان خواب سازی برای معصومین(علیهم السلام) را نداشته، به همین خاطر حضرت فاطمه(سلام الله علیها) که دارای مقام عصمت است در این ویژگی با سایر معصومین(علیهم السلام) مشترک می باشد و شیطان نمی تواند برای او خواب سازی نماید.اما اذعان احمد اسماعیل به این که شیطان توانایی خواب سازی را دارد، این نکته را در بر دارد که همیشه منشأ خواب الهی نیست، بلکه گاهی اوقات منشأ آن شیطان می باشد. پس نمی توان به تمام خواب ها اعتماد نمود و تلاش احمد اسماعیل در تعبیر خواب مریدش  به حقانیت دعوت،  به نتیجه‌ای نمی رسد زیرا خواب در تشخیص حجت الهی، هیچ جایگاهی ندارد و تشخیص حجت الهی فقط از طریق راه هایی که اهل بیت(علیهم السلام) در روایات بیان کرده اند، امکان پذیر می باشد.

پی نوشت:

[1]. احمد اسماعیل بصری، پاسخهای روشنگر بر بستر امواج،  گروه مترجمان انصار امام مهدی(ع) ، دوم، 1394،ج6، ص 126.

[2]. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي (ط - دارالحديث)، دار الحديث - قم، چاپ: اول، ق‏1429، ج‏15 ؛ ص224.

[3]. احمد اسماعیل بصری، پاسخهای روشنگر بر بستر امواج،  گروه مترجمان انصار امام مهدی(ع) ، دوم، 1394،ج3،ص43.