پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حیدرعلی قلمداران یکی از بزرگان جریان قرآن بسندگی شیعه، در زمینه انکار شفاعت می‌ نویسد: «مسئله شفاعت كه در امت اسلام عموماً و در مذهب شيعه خصوصاً به شرحی كه رايج است، هيچ مايه‌ ای از عقل و پايه‌ای از شرع ندارد و يقيناً بدين صورت، از امم و ملل منسوخه و باطله اديان قبل از اسلام داخل شده است و يا دشمنان اسلام آن را جعل كرده‌اند.»[1]

در رد این کلام قلمداران می توان گفت:
اصطلاح شرعى و مذهبى شفاعت در جایی مطرح مى‏ شود که شخصى نزد خداوند براى دیگرى طلب مغفرت و آمرزش کند و یا بخواهد عقابى که در اثر گناه، متوجه نفس گنهکار شده از او برداشته شود و یا تخفیف یابد. در این حال، شخص گنهکار، شفاعت شونده و ذات مقدس پروردگار، پذیرنده شفاعت خواهد بود.

شفاعت به معناى مذکور از مسلّمات دین مبین اسلام به شمار مى ‏رود و در این زمینه علاوه بر آیات متعدد قرآنى، روایات فراوانى از طریق شیعه و اهل سنت از رسول ‏اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده است. اما این شفاعت، خود تابع شرایط و مقتضیات خاص و ویژه‌ ‏اى است؛ مانند اذن الهی و رضایت خداوند از شخص شفیع و فرد مورد شفاعت.

آیات:
«مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ [بقره/255] کیست که نزد خداوند براى دیگران شفاعت کند، مگر به اذن او.»
«مَا مِن شَفِیعٍ إِلاَّ مِن بَعْدِ إِذْنِهِ [یونس/3] شفیعى نیست مگر پس از اذن او.»
«یَوْمَئِذٍ لا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلاّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَرَضِىَ لَهُ قَوْلا [طه/109] در آن روز (قیامت) شفاعت هیچ کس سودى نبخشد، جز آن کس که خداى رحمن به او رخصت شفاعت داده و سخنش مورد پسند او گردیده است.»

روایات:
«قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله): قوله تعالى: (عسى ان یبعثک ربّک مقاماً محمودا) [اسراء/79] هو المقام الذى اشفع لامتى فیه.[2] منظور از مقام محمود در جایی که خداوند مى ‏‌فرماید: امید است که خداوند تو را براى مقام محمود برگزیند، مقامى است که من در آن براى امتم شفاعت مى ‏‌کنم.»

طبرسی می نویسد: «مفسران مسلمان همگی بر این نظرند که مقصود از «مقام محمود» همان مقام شفاعت است و می گویند در روز رستاخیز، پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پرچم سپاس گزاری را به دست می‌ گیرد و تمام پیامبران زیر آن پرچم می­‌ ایستند. او نخستین شفاعت کننده و نخستین کسی است که شفاعت او پذیرفته می‌ شود.»[3]

قرطبی در این زمینه می نویسد: «مقام محمود، شفاعت عامه است برای اهل محشر! از مؤمنان و کافران امتها، که انبیاء امتهایشان را به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ارجاع می‌ دهند و آن حضرت در حق ایشان شفاعت می‌ کند تا اینکه از هول‌ها و ترس‌های این موقف راحت شوند.»[4]

پی‌نوشت:
[1]. قلمداران، حیدر علی، بحث شفاعت، ص127.
[2]. ابن کثیر، تفسیر ابن کثیر، ج5، ص110. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. طبرسى، ابوعلی الفضل بن الحسن، تفسیر مجمع البیان، ج6، ص681.
الجامع لاحکام القرآن، قرطبی، ج13، ص147 - 149. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. قرطبی، ابوعبدالله محمد بن احمد، یوم الفزع الاکبر، محقق: محمد ابراهیم سلیم، مصر، الطبع و النشر مکتبة القرآن، ص153.
الجامع لاحکام القرآن، قرطبی، ج13، ص150 - 151. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
التفسیر الکبیر، فخر رازی، ج21، ص33. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.