پایگاه جامع فرق ادیان ومذاهب - محمد ابراهیم کیانی، کارشناس مجری شبکه وهابی مسلک کلمه، در ادعایی عجیب مدعی شده است که صحابه اگر گناهان کبیره نیز مرتکب شده باشند، ولیکن باید توجه داشت گناهانشان بخشیده شده است. آیه «وَعَلَى الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّىٰ إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَظَنُّوا أَنْ لَا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلَّا إِلَيْهِ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ.[توبه/118] (همچنین) آن سه نفر که (از شرکت در جنگ تبوک) تخلّف جستند، (و مسلمانان با آنان قطع رابطه کردند،) تا آن حدّ که زمین با همه وسعتش بر آنها تنگ شد؛ (حتّی) در وجود خویش، جایی برای خود نمی‌یافتند؛ (در آن هنگام) دانستند پناهگاهی از خدا جز به سوی او نیست؛ سپس خدا رحمتش را شامل حال آنها نمود، (و به آنان توفیق داد) تا توبه کنند؛ خداوند بسیار توبه‌پذیر و مهربان است!» کیانی با استناد به این آیه که نشان دهنده بخشیده شدن سه نفر از صحابه است، استدلال می‌کند که تمامی صحابه، بخشیده می‌شوند!

در پاسخ به این ادعا چند مطلب ارائه می‌شود:

اولاً: همانطور که از ظاهر این آیه بر می‌آید مسئله آمرزش، صرفاً مختص به سه نفر از صحابه است؛ لذا نمی‌توان آمرزش را به همه صحابی تسری داد. به عبارت دیگر، تسری دادن غفران و بخشش به افرادی که غیر از آن سه نفر، نیازمند دلیل است.

ثانیاً: آنچنان که مفسرین ذیل آیه 118 سوره توبه بیان کرده‌اند، آن سه نفری که این آیه شریفه، ناظر به احوال ایشان نازل شده است، 50 روز غرق در توبه و تضرع جدی در برابر پروردگار بوده‌اند، و همین امر نیز موجب پذیرش توبه آنان شد.[1] بدین جهت باید توجه داشت آمرزش هر گناهکاری (اعم از اینکه صحابی باشد یا نباشد)، منوط و مشروط به توبه و ندامتی است که در محضر خداوند ابراز می‌کند. بنابراین اگر آن عده از صحابه که مرتکب گناهانی شده بودند، توبه کرده باشند، قطعا آمرزیده خواهند شد، وگرنه دلیلی وجود ندارد که خدای متعال، یک عده خاصی را بدون آنکه توبه کنند، بیامرزد.

فارغ از اینكه روایاتی مثل روایت حوض، نشان دهنده جهنمی شدن برخی از صحابه است. در صحیح بخاری به نقل از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، چنین می‌خوانیم: «یرِدُ عَلَی یوْمَ القِیامَةِ رَهْطٌ مِنْ أَصْحَابِی، فَیحَلَّئُونَ عَنِ الحَوْضِ، فَأَقُولُ: یا رَبِّ أَصْحَابِی، فَیقُولُ: إِنَّكَ لاَ عِلْمَ لَكَ بِمَا أَحْدَثُوا بَعْدَكَ، إِنَّهُمُ ارْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِهِمْ القَهْقَرَى.[2] روز قیامت، گروهی از اصحابم بر من وارد می‌شوند، آنگاه از كنار حوض رانده می‌شوند. من می‌گویم: خدایا اصحابم؛ خداوند در جوابم می‌فرماید: تو از كارهایی كه آنان بعد از تو انجام داده‌اند خبر نداری، آنها به قهقرا (جاهلیت) برگشتند.»

این روایت به وضوح نشان می‌دهد كه بسیاری از اصحاب،‌ از راه و روش نیكی كه در عصر حیات رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر آن بوده‌اند،‌ منحرف شده‌اند.

ثالثاً: عدالت خداوند متعال اقتضاء می‌كند ملاك ورود به بهشت و محروم شدن از آن،‌ اعمال انسان‌ها باشد. یعنی اگر انسان، مرتكب اعمال صالحه شود،‌ به بهشت راه خواهد یافت حتی اگر در عصر متأخر از پیامبر اكرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) زندگی كرده باشد. ولی اگر، مرتكب زشت ترین اعمال بشود، امكان ورودش به دوزخ منتفی نیست. هر چند در زمره صحابه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز محسوب شود. آیاتی نظیر «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ * وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ.[زلزال/7و8] پس هر كه هم‌وزن ذره‏‌اى نيكى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد * و هر كه هم‌وزن ذره‏‌اى بدى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد.» مؤید این مدعاست. چرا كه در این‌گونه از آیات كه بر دقت محاسبه اعمال انسان‌ها توسط پروردگار دلالت دارند،‌ سخن از مستثنی بودن صحابی پیامبراكرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به میان نیامده است.

با توجه به تمامی این مطالب، به خوبی مشخص می‌شود كه هر چند صحابی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، توفیق بزرگی همچون درك آن حضرت را دارا بوده‌اند، ولیكن چنین توفیقی، مانع از اجرای عدالت الهی نیست. بنابراین اگر اصحاب رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز مرتكب گناهانی شوند،‌ امكان عذاب آنان وجود دارد. چنانكه طبق آیه 118 سوره توبه،‌ سه نفر از صحابی وقتی جرمی مرتكب شدند، برای آمرزش گناهشان، 50 روز بر توبه جدی اهتمام ورزیدند. بنابراین ادعای محمد ابراهیم کیانی کارشناس وهابی شبکه کلمه در مورد بخشیده شدن تمامی صحابه، ادعایی عجیب بوده و با مبانی قطعی قرآن و سنت، در تعارض است.

پی‌نوشت:

[1]. ابن كثیر،‌ تفسیر القرآن العظیم، ج4، ص229 و 230، دار طیبه، چاپ دوم، 1420 ه ق.
[2]. بخاری، صحیح بخاری، ج8، ص120، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422 ه ق.

محمد باغچقی(باغچیقی)