پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از خطبه‌های مشهور امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السلام)، که مورد توجه علمای شیعه بوده، خطبه دوم نهج البلاغه است. در این خطبه که بعد از جنگ صفین و ماجرای حکمیت بیان شد، حضرت به نکات مهمی اشاره فرمودند که وظیفه هر شیعه، تحقیق در مورد فرمایشات ایشان است.
هر چند بعضی از افراد، با تضعیف سندی کتاب شریف نهج البلاغه، اعتبار آن را صحیح نمی‌دانند، اما در پاسخ به این شبهه، می‌توان گفت که مطالب نهج البلاغه، با دیگر روایات شیعه تشابه دارد و از جهت معانی و مفاهیم مشترکند.
حضرت در این خطبه می‌فرمایند: «ویژگی‌های‌ حق ولایت، مخصوص آنان [اهل بیت]، و وصیت و میراث پیامبر، خاص ایشان است.»[1]

اما یک سؤال مهم، آیا این ویژگی خاص، در کتب اهل سنت نیز بیان شده است؟ آیا روایات صحیحی که دلالت بر خلافت بلافصل اهل بیت (علیهم‌السلام) داشته باشد، در کتب اهل سنت موجود است؟ شیعه معتقد است متناسب با این ادعا، علمای اهل سنت نیز به وصایت بلافصل حضرت، اذعان و اقرار کرده‌اند.
در پاسخ به این سؤال، دو شاهد بیان می‌‌شود و هدف از بیان این دو روایت، اثبات وصایت حضرت در کتب اهل سنت است و همچنین آنکه ائمه معصومین (علیهم‌السلام) نیز به عنوان وارث پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستند.
ابن عساکر می‌نویسد: «پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند، برای هر پیامبری یک جانشین است و همانا علی، وصی وجانشین من است.»[2]
همچنین حاکم نیشابوری به نقل از امام مجتبی (علیه‌السلام) می‌نویسد: «هر کس مرا می‌شناسد که می‌شناسد، و هر کس نمی‌شناسد بداند، من حسن، فرزند علی و فرزند پیغمبر و فرزند وصی پیغمبر هستم. من از اهل بیتی هستم كه جبرئيل بر ما نازل می‌شود و از اهل بيتی هستم كه خدا رجس را از آنها دور كرده و جزء اهل بیتی هستم که خداوند عالم، مودت آنها را بر هر مسلمانی واجب کرده است.»[3]
در مقایسه بین اهل بیت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و خلفای سه گانه اهل سنت در منابع اهل سنت، فضائلی برای خاندان رسالت بیان شده که برای هیچیک از خلفا و ائمه مذاهب اهل سنت بیان نشده است.
سوال مهم دیگر اینکه؛ آیا در کتب اهل سنت اشاره به دوری از رجس و نزول جبرئیل، در مورد خلفای سه گانه اهل سنت شده است؟!
و سوال مهم دیگری که ذهن را درگیر به خود می‌کند، با ذکر فضائل ائمه معصومین (علیهم‌السلام) از جانب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، امت اسلام در آن روزگار نسبت به اهل بیت (علیهم‌السلام) چه برخوردی داشته‌اند؟ آیا مسلمانان، نسبت به اهل بیت (علیهم‌السلام)، محبت خود را اظهار می‌کردند، یا آن‎که کینه‎های خود را در جامعه به عرصه ظهور رساندند؟
ابویعلی می‌نویسد: «روزی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمودند، کینه‌هایی در دل امت وجود دارد که بعد از من ظهور و بروز پیدا می‌کند.»[4]

پی‌نوشت:
[1]. سید رضى، نهج البلاغة، هجرت - قم، چاپ اول، ص47. «وَ لَهُمْ‏ ...الْوِرَاثَة.»
[2]. ابن عساکر، تاریخ دمشق، دار الفكر، ج42، ص392. «لكل نبي ... ووراثي.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. حاکم نیشابوری، المستدرك، دارالحرمين- قاهره، ج3، ص205. «خَطَبَ الْحَسَن...أَهْلَ الْبَيْتِ»
[4]. أبويعلى، مسند أبی يعلى، دار المأمون للتراث - دمشق، ج1، ص426. «يَا رَسُولَ اللَّهِ ... لَكَ إِلَّا مِنْ بَعْدِي»

محمدجواد مهریار