پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در معرفی شخصیت الهی امام صادق (علیه‌السلام) همین یک جمله کفایت می‌کند که گفته شود، بیان معارف آل الله (علیهم السلام) به وسیله جعفر بن محمد (علیهماالسلام) صورت گرفت و به همین دلیل، ایشان را رئیس مذهب امامیه می‌نامند. عمر نسبتاً طولانی ایشان سبب شد شاگردانی از مذاهب مختلف اسلامی در محضر دریای بی‌کران معارف الهی حضرت، حقایق ناب اسلام را فرا گیرند. باید توجه داشت که علاوه بر علماء و دانشمندان شیعه، برخی از علمای مشهور اهل سنت  نیز از محضر مبارک امام صادق (علیه‌السلام) کسب فیض کرده‌اند.
با آن‌که هدف دشمنان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) انقطاع نسل آل محمد (علیهم‌السلام) بود ولی امروز در سراسر عالم هستی، خاندان اهل بیت رسالت، با جمعیت زیاد، در حال سپری کردن زندگانی هستند.
فخر رازی، عالم مشهور اهل سنت، به این واقعیت اشاره می‌کند و می‌نویسد: «پس نگاه کنید چه تعداد زیادی از اهل بیت (علیهم‌السلام) کشته شدند اما دنیا مملو از نسل و ذریه رسول خدا است و از بنی‌‌امیه، یک نفر را نمی‌بینیم که باقی مانده باشد. اما اگر با دقت نظاره کنید خواهید دید که علمای بزرگ اسلام در میان آنها بودند، مانند امام باقر، امام صادق و امام کاظم و امام علی بن موسی (علیهم‌السلام).»[1]
امام صادق (علیه‌السلام) در دورانی از تاریخ به امامت رسیدند که بنی‌امیه، اسلام را به طور کامل تحریف کرده و بنی‌عباس نیز، خود را از اهل بیت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌دانستند و از این نام برای خود در حال ساختن خرقه ریاست و پادشاهی بودند. در این دوران سیاه و خفقان، ششمین حجت خدا با تلألؤ نور الهی خود، جامعه اسلامی را از جهل نجات دادند.
بیان دشمن شناسی در کلمات امام صادق (علیه‌السلام) سبب شد تا دیدگان شیعیان به نور حقیقت روشن شود و مسلمانان از گوهر کلمات ناب ایشان استفاده کنند و متوجه واقعیت امر شوند. در روایتی از ایشان نقل شده که فرمودند: «سه نفر شرورترین خلق خدا بودند و برترين آفريدگان خدا به آنها گرفتار شدند: ابوسفيان كه با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) جنگيد؛ معاويه كه با امیرالمؤمنین، على (عليه السلام) دشمن بود و يزيد بن معاويه که لعنت خداوند بر او باد، با حسين بن على (علیه‌السلام) جنگ کرد تا آن‌که  ایشان را به قتل رسانيد.»[2]
تصور تحریف شده‌ی دین در اذهان مسلمانان و غیر مسلمانان سبب شده بود فرقه‌ها و مذاهب مختلف در اسلام ایجاد شود. با این تحریفات، هر گروهی خود را به نحوی بر حق می‌دانست و هرگونه که مد نظر داشت دین اسلام و رسول خاتم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را معرفی می‌کرد. اما امام صادق (علیه‌السلام) با توصیف ویژگی‌ها و بیان فضائل حضرت محمد مصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) حقیقت واقعی نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را به عالم معرفی کردند.
حضرت در خطبه‌ای به توصیف شخصیت آسمانی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) پرداختند و فرمودند: «حلم و صبر، بزرگی و مهربانى پروردگار عالم سبب شد گناهان بزرگ و اعمال‏ زشت مردم مانع نشود که برترین پیامبرش، یعنى‏ محمد بن عبدالله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را براى بندگان خود انتخاب کند. ولادت رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در حریم عزت بود و در خانواده کرامت‏ مستقر شد، اصالت خاندانش آلوده نگشت، صفات حضرتش را علمای اعلام بیان‏ کرده‌اند و حکما در وصفش تأمل کردند؛ او پاکدامنى بی‌مانند، هاشمى نسب از اهالی شهر مکه بود. حیا، صفت او بود و سخاوت، طبیعتش؛ بر متانت‏ ها و اخلاق نبوت سرشته‏ شده بود. اوصاف رسالت‏ بر او مُهر شده بود تا آن‏گاه که مقدرات و قضا و قدر الهى، عمر او را به پایان رسانید و حکم حتمى پروردگار، او را به سرانجام امر منتهى ساخت. هر امتى، امت‏ پس از خود را به آمدنش مژده داد. نسل به نسل از حضرت آدم تا حضرت عبدالله، هر پدرى او را به پدر دیگر تحویل داد. اصل و نسبش به ناپاکى آمیخته نشد و ولادت او با ازدواج نامشروع‏ پلید نگشت. ولادت او در بهترین خاندان، گرامى‏‌ترین نواده (بنى‏‌هاشم)، شریف‏ترین قبیله (فاطمه مخزومیه) و محفوظ‌ ترین رحم باردار (آمنه دختر وهب) و امانت‌دارترین دامن بود.»
صادق آل محمد (علیهم‌السلام) در ادامه توصیف شخصیت آسمانی رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرمایند: «خدا او را برگزید، پسندید و انتخاب کرد؛ سپس کلیدهاى دانش وسرچشمه‏‌هاى حکمت را به او داد. او را مبعوث کرد تا رحمت‏ بر بندگان و بهار جهانیان باشد. خداوند کتابى را بر او نازل کرد، که بیان و توضیح هر چیزى در آن است و آن را به لغت عربى، بدون هیچ انحرافى قرار داد، به‏ امید اینکه مردم پرهیزکار شوند. قرآن را براى مردم بیان کرد و معارف آن را روشن ساخت و با آن، دینش را آشکار ساخت و واجباتى‏ را لازم شمرد و حدودى را براى مردم وضع و بیان کرد. آن‏ها را براى مردم آشکار کرد و آن‏ها را آگاه ساخت. آن حضرت در آن‏ امور، راهنمایى به سوى نجات و نشانه‏‌هاى هدایت‏ به سوى خدا است. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) رسالت خویش را تبلیغ کرد، مأموریت خود را آشکار ساخت و بارهاى سنگین نبوت را که به عهده گرفته بود، به منزل رسانید و به خاطر پرورگارش صبر کرد و در راهش جهاد کرد. با برنامه‌ها و انگیزه‏‌هایى که براى مردم پى ریزى کرد و مناره‏‌هایى که نشانه‏‌هاى آن را بر افراشت، براى امت خویش خیرخواهى کرد و آن‏ها را به سوى نجات و رستگارى فرا خواند و به یاد خدا تشویق و به راه هدایت دلالت کرد، تا مردم پس از او گمراه نشوند. آن حضرت‏ نسبت‏ به مردم دلسوز و مهربان بود.»[3]

پی‌نوشت:
[1]. فخر رازی، التفسير الكبير (تفسیر الفخر رازی)، دار إحياء التراث العربی – بيروت، چاپ سوم، 1420 هـ، ج32، ص313؛ «فَانْظُرْ كَمْ قُتِلَ مِنْ أَهْلِ الْبَيْتِ، ... وَالرِّضَا عَلَيْهِمُ السَّلَامُ.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. كلينى، الكافی، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ چهارم، 1407 هـ، ج‏8،  ص234؛ « سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ‏ ... قَاتَلَ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ ع وَ عَادَاهُ حَتَّى قَتَلَهُ.»
[3]. كلينى، الكافی، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ چهارم، 1407 هـ، ج‏1، ص444؛ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏ فِي خُطْبَةٍ لَهُ خَاصَّةً يَذْكُرُ فِيهَا حَالَ النَّبِيِّ ... يَضِلُّوا مِنْ بَعْدِهِ وَ كَانَ بِهِمْ رَءُوفاً رَحِيماً.»

محمدجواد مهریار