پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ دوره دوم حکومت وهابی ـ سعودی که هفتاد و پنج سال به طول انجامید، دوران افول و ضعف آل‌سعود و آل‌شیخ بود، تا این‌که عبدالعزیز بن عبدالرحمن طی جنگ‌های پی در پی، قدرت را در دست گرفت. وی با به قدرت رساندن آل‌سعود، حکومت وهابی ـ سعودی را از انزوا و ضعف درآورده و آن را در جزیرة‌العرب گسترش داد.

ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی 1293 ـ 1373 هجری قمری
عبدالعزیز بن عبدالرحمن معروف به ابن‌سعود، از بزرگ‌ترین فرمانروایان خاندان آل‌سعود، پایه‌گذار کشور عربستان سعودی و نخستین پادشاه آن کشور است.
وی در سال 1319 هجری قمری، در سن 26 سالگی از کویت به ریاض آمد و با کمک بازماندگان وهابیت و با تکیه بر کمک‌های فراوان انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها، با تبدیل نام حجاز به عربستان سعودی، حکومت وهابی ـ سعودی را به اوج اقتدار خود رساند. سرانجام عبدالعزیز بن عبدالرحمن پس از پنجاه و چهار سال حکومت، در سال 1373 هجری قمری، در سن هشتاد سالگی بر اثر ناراحتی قلبی، در طائف درگذشت و در ریاض دفن شد.[1]

ملک سعود بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی 1319 ـ 1388 هجری قمری
سعود بن عبدالعزیز معروف به ملک سعود، در سال 1373 هجری قمری پس از مرگ پدرش عبدالعزیز بن عبدالرحمن، به پادشاهی حکومت وهابی ـ سعودی رسید. وی به خاطر همکاری نکردن خاندان آل‌سعود به‌ویژه برادرش فیصل نخست وزیر وقت، طی بیانیه‌ای رسمی، خود را پس از یازده سال حکومت، از مقام پادشاهی خلع کرد و برادرش فیصل را بر تخت نشاند. او سوگند یاد کرد نسبت به فیصل وفادار بماند، اما مدتی بعد برای مبارزه با فیصل، به جمال عبدالناصر روی آورد و سعی کرد با تشکیل ارتش خصوصی از انقلابیون یمن، قدرت را بازپس گیرد؛ لذا به بهانه مداوا راهی یونان شد، اما در اجرای نقشه خود ناکام ماند. سرانجام سعود بن عبدالعزیز در سال 1388 هجری قمری در سن شصت و هفت سالگی، در یونان درگذشت و در قبرستان خانوادگی آل‌سعود در ریاض دفن شد. وی صد و نه فرزند داشت که شامل 53 پسر و 56 دختر بود. در دوران سعود بن عبدالعزیز اداره تمامی امور به دست فیصل بود.[2]

ملک فیصل بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی 1324 ـ 1395 هجری قمری
او یکی از مشهورترین فرمانروایان حکومت وهابی ـ سعودی است. وی در سال 1384 هجری قمری براساس نامه برادرش سعود، به قدرت رسید و پس از یازده سال حکومت، در سال 1395 هجری قمری در سن هفتاد و یک سالگی، توسط برادرزاده‌اش فیصل بن مساعد بن عبدالعزیز، به قتل رسید و در ریاض دفن شد.[3]

ملک خالد بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی 1331 ـ 1402 هجری قمری
وی با این‌که به مسایل سیاسی علاقه چندانی نشان نمی‌داد و با سکونت در میان قبایل بدوی، سیاست را ترک گفته بود، اما فیصل او را ولی‌عهد خود قرار داد. ملک خالد پس از ترور فیصل در سال 1359 هجری قمری، به قدرت رسید، اما در این دوران نیز علاقه چندانی به مسایل سیاسی نشان نداد و قدرت اجرایی و تصمیم گیری را به برادر و ولی‌عهد خود فهد بن عبدالعزیز سپرد. ملک خالد پس از هفت سال سلطنت، در سال 1402 هجری قمری، در سن هفتاد و یک سالگی، در طائف از دنیا رفت و در ریاض مدفون شد.[4]

ملک فهد بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی 1340 ـ 1426 هجری قمری
ملک فهد که در دوران خالد، ولی‌عهد و همه کاره حکومت بود، پس از مرگ برادرش خالد، در سال 1402 هجری قمری به قدرت رسید و بیست و چهار سال زمامدار عربستان سعودی بود تا این که در سن هشتاد و شش سالگی، در سال 1426 هجری قمری، در ریاض مرد.

بنابرابن دوره سوم دوره‌ای است که حکومت وهابی ـ سعودی با تلاش‌های ملک عبدالعزیز و حمایت‌های فراوان آمریکا و انگلیس قدرت پیدا کرده و با سازمان‌دهی وهابیت و تشکیلاتی کردن آن، وهابیت را در اجرای برنامه‌ها و رسیدن به اهدافش کمک فراوانی کرد. امروزه این فرقه سازمان یافته با حمایت همه جانبه کشورهای یاد شده، به جنایات و کارشکنی‌های مذهبی ادامه می‌دهد.

پی‌نوشت:

[1]. الأعلام، زرکلی وهّابی، دار العلم للملایین، بیروت، ج 4، ص 19 ـ 20.
[2]. همان، ج 3، ص 90.
[3]. همان، ج 5، ص 166 ـ 168
[4]. دایرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ج 2، ص 37 و 38.
«دوره سوم حکومت آل سعود»