پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ سید قطب در سال 1906 میلادی در مصر متولد شد. وی به جای رفتن به مدارس قرآنی الازهر، به مدارس دولتی رفت و در 10 سالگی قرآن را حفظ کرد. پدرش یک فرد سیاسی بود، به همین جهت او از نوجوانی با سیاست آشنا بود. در سال 1925 در دانشگاه تربیت معلم ثبت نام کرد و پس از فارغ التحصیل شدن، در سال 1928 در کلاس‌های تربیت معلم حاضر شد. وی برای شانزده سال به استخدام وزارت معارف عمومی مصر درآمد. سید قطب، قلمی بسیار روان داشت و کارش را در نویسندگی، با داستان و ادبیات شروع کرد، اما از سال 1945 که احزاب سیاسی را رها کرد (زیرا آن‌ها را بقایای دوران قدیم می دانست)، موضوع مقالاتش از ادبیات، به ناسیونالیسم و حوادث سیاسی تغییر پیدا کرد. تلاش‌های سید به گونه‌ای بود، که ملک فاروق احساس خطر کرد و او را به‌صورت غیر رسمی در سال 1948 به مدت نامحدودی به آمریکا تبعید کرد.[1]
با این‌که تا آن زمان، سید قطب چهره مذهبی نبود و حتی چندین سال بود، که نماز نیز نمی‌خواند، اما با رفتن به آمریکا و مشاهده‌ی استعمارگری‌های این کشور، روحیه‌ی مذهبی او بیشتر شکوفا شد و با نماز و عبادت بیشتر انس گرفت. او بر خلاف دیگر غرب‌زدگانی که با مسافرت به غرب، از نظر فرهنگی بی‌قید می‌شوند، برعکس متدین‌تر شد و هنگامی‌که در سال 1951 به مصر برگشت، به سختی آمریکا را تقبیح کرد.[2] در این زمان بود که از سوی حکومت به او فشار آورده شد و وی مجبور شد، از شغل معلمی در وزارت معارف استعفاء دهد. به این ترتیب در سال 1952 به عضویت رهبری اخوان المسلمین درآمد.[3]
در پی ترور نافرجام ناصر در سال 1954 اعضای اخوان المسلمین از جمله سید قطب، بازداشت شدند و سید قطب محکوم به 25 سال زندان شد. وی در زندان کتاب‌هایی مثل «فی ظلال القرآن» و «معالم فی الطریق» را نگاشت.[4] در این زمان نوشته‌های سید قطب، توسط دو خواهرش و زینب غزالی[5] به اعضای اخوان رسانده می‌شد. به این‌ترتیب در سال 1964 سازمان جدیدی به‌طور سری بازسازی شد، و کتاب «معالم فی الطریق» به مرام‌نامه اعضای اخوان تبدیل شد.[6] کتاب معالم فی الطریق توانست، خلأ ایدئولوژیک اعضای اخوان را پر کند.
اکنون کتاب «معالم فی الطریق» مرام‌نامه اغلب جریان‌های جهادی مثل القاعده، داعش، جبهه النصره و ... است. جریان‌های جهادی تکفیری، با برداشت‌هایی که از این کتاب داشته‌اند، جوامع مسلمان را جامعه جاهلی دانسته و جهاد بر علیه مسلمانان را تنها راه ایجاد حکومت اسلامی می‌دانند.

پی‌نوشت:

[1]. ژیل کوپل، پیامبر و فرعون، ترجمه حمید احمدی، انتشارات کیهان، تهران، چاپ سوم،1382ش، ص36-38
[2]. زاهدی سعید، ماضی استمراری، نشر عابد، تهران، 1391ش، ص97.
[3]. ژیل کوپل، پیامبر و فرعون، ترجمه حمید احمدی، انتشارات کیهان، تهران، چاپ سوم،1382ش، ص39.
[4]. مصلحی صادق، آشنایی با جریانات سلفی جهان اسلام اخوان المسلمین، موسسه آفتاب خرد، 1393، ص30
[5]. زینب غزالی خواهر محمد غزالی و از رهبران فکری اخوان المسلمین بود. زینب غزالی رهبری «اخوات المسلمین» را برعهده داشت.
[6]. ژیل کوپل، پیامبر و فرعون، ترجمه حمید احمدی، انتشارات کیهان، تهران، چاپ سوم،1382ش، ص20-23

نویسنده: مجتبی محیطی